Rękojmia w SN: czy towar może reklamować tylko pierwszy nabywca

O rozstrzygnięcie tej ważnej dla obrotu, w szczególności handlu towarami, kwestii zwrócił się do Sądu Najwyższego olsztyński Sąd Okręgowy. Okazuje się bowiem, że nie ma pewności, czy uprawnienia z rękojmi przechodzą wraz z rzeczą na jej kolejnego nabywcę, jeśli inne przesłanki, np. termin, są spełnione.

Przekręcony licznik

Sprawa zaczęła się nietypowo, gdyż sporna rzecz, w tym przypadku auto, zmieniła właściciela na skutek darowizny. Zagadnienie jest jednak uniwersalne i dotyczy sprzedaży obojętnie czego.

Dwa lata temu Zbigniew i Paweł B. (ojciec i syn) kupili od Zbigniewa R. wspólnie volkswagena passata za 25,2 tys. zł. Później się okazało, że ma on 326 tys. km przebiegu, choć na liczniku tylko 140 tys. km i o takim przebiegu zapewniał sprzedawca.

W tym czasie ojciec darował swój udział w aucie synowi i syn jako pełny właściciel odstąpił od umowy sprzedaży samochodu – na podstawie przepisów o rękojmi, domagając się zwrotu ceny i kosztów związanych z zakupem (opłata recyklingowa, podatek od czynności cywilnoprawnych).

Sąd Rejonowy w Olsztynie uznał prawo syna do odstąpienia od umowy i zasądził żądaną kwotę. Nie miał wątpliwości, że z chwilą gdy syn stał się w pełni właścicielem auta, przeszły na niego wszystkie uprawnienia wynikające z rękojmi.

Przy rozpatrywaniu apelacji sąd okręgowy powziął wątpliwości, czy przejście własności rzeczy powoduje przejście na nabywcę uprawnień z rękojmi. W uzasadnieniu pytania prawnego do SN wskazał, że przepisy regulujące odpowiedzialność z rękojmi za wady rzeczy sprzedanej (art. 556–576 kodeksu cywilnego) nie regulują takiej sytuacji, tj. przejścia uprawnień kupującego na jego następców prawnych.

Dwie szkoły

W orzecznictwie i nauce prawa zarysowały się dwie szkoły. Pierwsza, że uprawnienia z rękojmi powstają wprawdzie z mocy ustawy, jednak tylko wtedy, gdy strony zawrą określoną umowę. Odpowiedzialność z rękojmi ogranicza się więc do stron danej umowy.

Druga szkoła uważa, że uprawnienia z rękojmi przechodzą automatycznie na następców, bo są związane z własnością rzeczy.

Co sądzą praktycy?

– Pamiętam kobietę, która dostała na imieniny stolik i okazało się, że ma wady – mówi Małgorzata Rother, miejska rzecznik konsumentów w Warszawie. – Uważam, że kolejni nabywcy powinni mieć prawo do roszczeń wobec pierwotnego sprzedawcy, bo rękojmia to swego rodzaju gwarancja jakości rzeczy, bez względu na to, do kogo aktualnie należy.

Innego zdania jest Lidia Bucka, adwokatka z Katowic:

– Moim zdaniem uprawnienia z rękojmi przysługują tylko kupującemu i tylko względem sprzedawcy, z którym zawarł umowę. Kolejny nabywca ma „swoje" uprawnienia względem „jego" kontrahenta. Nie widzę podstaw do automatycznego przechodzenia tych uprawnień.