3
wymienia przykłady takich klauzul. W pkt 23 wskazuje, że za taki zapis uznaje się ten, który wyłącza jurysdykcję sądów polskich lub poddaje sprawę pod rozstrzygnięcie sądu polubownego polskiego lub zagranicznego albo innego organu, a także narzuca rozpoznanie sprawy przez sąd, który według prawa nie jest miejscowo właściwy. Jasno wynika z tego, że wzorzec umowy nie może narzucać konsumentowi arbitrażu.
Oczywiście nie znaczy to, że spory między firmą a konsumentem nie mogą być rozstrzygane przez sądy polubowne. Będzie tak, gdy obie strony wyraźnie zgodzą się na takie właśnie postępowanie. Można to zrobić przed powstaniem sporu, dokonując takiego zapisu w umowie.
W tym wypadku musi to być jednak zapis indywidualnie wynegocjowany z konsumentem (przedsiębiorca będzie musiał to udowodnić), a nie narzucony mu wzorcem lub regulaminem.
Warto w tym miejscu dodać, że nieuzgodnione indywidualnie są te postanowienia umowy, na których treść konsument nie miał rzeczywistego wpływu. W szczególności odnosi się to do zapisów przejętych z wzorca umowy zaproponowanego konsumentowi przez przedsiębiorcę.
Konieczność udowodnienia, że postanowienie zostało uzgodnione indywidualnie, spoczywa na tym, kto się na to powołuje.