Marek Kozubal: Czy dzieci zabite w Puźnikach kolaborowały z NKWD?

Czym były bataliony niszczycielskie NKWD

Co zatem mieli wspólnego członkowie NKWD z polską samoobroną? – zapytałem prof. Igora Hałagidę, historyka z Uniwersytetu Gdańskiego, który bada relacje polsko-ukraińskie.

Czytaj więcej

Polityka

Będzie nowe święto państwowe. Na pamiątkę krwawej niedzieli na Wołyniu

W rocznicę dnia, będącego kulminacją czystek etnicznych na Wołyniu, Polska od lat obchodzi specja...

– Do pojedynczych zabójstw Polaków i Ukraińców dochodziło jeszcze w czasie okupacji. We wsi działała też dosyć silna konspiracja AK. Po przyjściu Sowietów część mężczyzn wcielono do armii, z innych stworzono „istriebitielny batalion” podporządkowany NKWD (batalion niszczycielski – red.). Ukraińska historiografia akcentuje, że „strybki” brali udział w akcjach przeciw podziemiu ukraińskiemu i terroryzowaniu okolicznych ukraińskich wsi. I że to było przyczyną napadu na wieś. Nawet jeżeli tak było i zamierzano zlikwidować dający się we znaki ośrodek, nie zmienia to faktu, że w praktyce zabijano wszystkich napotkanych, także dzieci – wyjaśnia „Rz” historyk. – To jest przykład, gdy mikrohistoria rozmija się z ogólnym przekazem historycznym. Nie mamy więc prostego schematu zbrodnia – odwet, ale raczej cały ciąg zbrodni i odwetów. W polskim piśmiennictwie podkreśla się jedynie udział „istriebitielnych batalionów” w obronie przed napadami bojówek OUN, w ukraińskim akcentuje rolę w sowietyzacji i terroru. Oczywiście, nie znosi to w żaden sposób odpowiedzialności oddziału, który dokonał napadu i zbrodni, ani jej nie usprawiedliwia. Wydarzenia te wpisują się zarówno w antypolska czystkę OUN-b, jak i szerzej – w ówczesny konflikt polsko-ukraiński – dodaje prof. Igor Hałagida.

Zatem ekshumacje powinny być pierwszym krokiem do poznania złożonego tła konfliktu polsko-ukraińskiego, także z odcieniami szarości. To jednak rola dla badaczy, a nie polityków. Warto przypomnieć, że polscy członkowie „istrtiebitelnych batalionów” mają uprawnienia kombatanckie. A sprawca napaści na Puźniki – dowódca oddziału UPA Szare Wilki Petro Chamczuk, w Ukrainie jest bohaterem i ma pomnik w Czortkowie.

Pewne jest, że puźnickie kobiety i dzieci nie kolaborowały z NKWD, ale stały się niewinnymi ofiarami bestialstwa.