Zmiany w prawie autorskim: Co dla twórców, a co za darmo

Będzie dostęp do dzieł osieroconych, tantiemy za książki z biblioteki i ochrona prasy przed pressclipingiem.

Publikacja: 13.05.2015 07:45

Zmiany w prawie autorskim: Co dla twórców, a co za darmo

Foto: 123RF

Takie rozwiązania zawiera projekt obszernej noweli prawa autorskiego, autorstwa ministra kultury i dziedzictwa narodowego. We wtorek przyjął ją rząd.

Jest to poprzedzona szeroką dyskusją próba pogodzenia praw twórców i licznych wyjątków pozwalających na bezpłatne korzystanie z utworów, z tzw. dozwolonym użytkiem utworów.

Dostęp i zapłata

Uregulowane ma być wreszcie korzystanie z tzw. dzieł osieroconych, do których autorskie prawa majątkowe nie wygasły, a nie można dotrzeć do ich właścicieli. To ogromne zasoby, tylko Biblioteka Narodowa ma ok. 300 tys. takich jednostek, a Filmoteka Narodowa 300 przedwojennych filmów. Dostęp do nich jest praktycznie niemożliwy. Zmiana polegać ma na tym, że osoba czy firma, która chce je wykorzystać, będzie mogła wykupić licencję. W razie odnalezienia twórcy wynagrodzenie trafi do jego rąk.

Rozszerzona będzie licencja dla „instytucji oświatowych" na korzystanie z utworów w celach edukacyjnych i informacyjnych, pod warunkiem że służą zilustrowaniu nauczania lub badań, wykorzystanie jest niekomercyjne i podane jest nazwisko twórcy oraz źródło utworu.

Projekt przewiduje tzw. użytek incydentalny, gdy np. obraz czy fragment muzyki stał się elementem filmiku później opublikowanego np. w internecie.

Twórcy mają wreszcie szanse na wynagrodzenie za wypożyczane przez biblioteki publiczne książki (tzw. public lending right). Ma być wypłacane z budżetu za pośrednictwem organizacji zbiorowego zarządzania, i stanowić procent wydatków na zakup książek i dzielone w proporcji 75 proc. dla twórców i 25 proc. dla wydawców.

– Od lat wydawcy książek i prasy domagali się wprowadzenia opłat bibliotecznych za użyczenia książek i czasopism, jako częściowej rekompensaty dla autorów i wydawców – wskazuje Maciej Hoffman, dyrektor generalny Izby Wydawców Prasy.

To nie koniec

Projektowane zmiany, niestety, nie uwzględniają w pełni specyfiki biznesowej wydawców prasy, którzy przez publikowanie także w internecie ponoszą dodatkowe wydatki na systemy teleinformatyczne, potrzebują zatem szczelnej ochrony przed wykorzystywaniem ich dorobku bez opłat. To warunek zachowania niezależności i profesjonalizmu prasy.

Krokiem w tym kierunku będzie usunięcie art. 30 prawa autorskiego, na który powołują się tzw. firmy pressclipperskie, które sprzedając przeglądy prasy, podają linki do najświeższych tekstów, odbierając prasie zysk.

–Prawo cytatu i dozwolonego użytku oraz publiczne licencje to ogromna sfera korzystania z utworów, uregulowanie ich granic było zatem niezbędnie, a zaproponowane regulacje równoważą prawa twórców, wydawców i korzystających – uważa prof. Ewa Nowińska z Katedry Prawa Własności Intelektualnej UJ. – Słuszne są też postulaty, by zbytnia ochrona twórców, ale i wynalazców nie hamowała rozwoju gospodarczego, społecznego, kultury. Mamy zbyt szeroko ujęte pojęcie utworu, a prawo autorskie nie powinno chronić rzeczy marnych.

etap legislacyjny: trafi do Sejmu

Opinia

Dominik Skoczek, radca prawny, specjalista od prawa autorskiego

Projekt poszerza sferę korzystania z utworów bez zgody twórców. Ci mogą się jednak obawiać nielegalnego korzystania z utworów w internecie. Projekt nie zawiera niestety żadnych zabezpieczeń. Odnosi się do dyrektywy o prawie autorskim w społeczeństwie informacyjnym, ale pomija jej art. 8, który zobowiązuje do zapewnienia podmiotom praw autorskich możliwości wnioskowania o wydanie nakazu przeciw pośrednikom internetowym, których usługi są wykorzystywane do naruszenia praw autorskich. Bez tego nowela nie rozwiąże palącego problemu, czyli piractwa internetowego.

Konsumenci
Pozew grupowy oszukanych na pompy ciepła. Sąd wydał zabezpieczenie
https://track.adform.net/adfserve/?bn=77855207;1x1inv=1;srctype=3;gdpr=${gdpr};gdpr_consent=${gdpr_consent_50};ord=[timestamp]
Prawo dla Ciebie
PiS wygrywa w Sądzie Najwyższym. Uchwała PKW o rozliczeniu kampanii uchylona
W sądzie i w urzędzie
Już za trzy tygodnie list polecony z urzędu przyjdzie on-line
Dane osobowe
Rekord wyłudzeń kredytów. Eksperci ostrzegają: będzie jeszcze więcej
Materiał Promocyjny
Bank Pekao wchodzi w świat gamingu ze swoją planszą w Fortnite
Prawnicy
Ewa Wrzosek musi odejść. Uderzyła publicznie w ministra Bodnara