Na przywileje mogą liczyć i fundacja, i darczyńcy

Przyczyny, dla których fundacje są zakładane, są na tyle ważne i z punktu wiedzenia państwa pożądane, że ustawodawca zdecydował się przyznać im oraz ich donatorom liczne prerogatywy, głównie o charakterze fiskalnym. Przywileje te można podzielić na dwie grupy. Pierwsza to zwolnienia i ulgi w zakresie opodatkowania samej fundacji. Druga dotyczy darczyńców, którzy wspierając działalność fundacji, korzystają z preferencji w zakresie ich obowiązków podatkowych.

[srodtytul]Ważny cel, na jaki wydajemy[/srodtytul]

Najbardziej, jak się wydaje, wymierne podatkowo korzyści przewiduje ustawa o podatku dochodowym od osób prawnych (ustawa o CIT). Zwolnienie dotyczy wszelkich przychodów (dochodów) fundacji wydatkowanych w sposób określony w ustawie. Zgodnie z art. 17 ust. 1 pkt 4 wolne od podatku są dochody podatników, których celem statutowym jest m.in. działalność naukowa, naukowo-techniczna, oświatowa, kulturalna, w zakresie kultury fizycznej i sportu, ochrony środowiska i wspierania inicjatyw społecznych na rzecz budowy dróg i sieci telekomunikacyjnej na wsi oraz zaopatrzenia wsi w wodę, dobroczynności, ochrony zdrowia i pomocy społecznej, kultu religijnego – w części, w jakiej uzyskany dochód przeznaczony zostanie następnie na te cele.

Za równorzędne z celem statutowym, a więc za zwolnione z podatku, ustawa uznaje wydatkowanie przez fundację pozyskanych środków na zakup środków trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych służących bezpośrednio realizacji tych celów oraz na opłacenie podatków niestanowiących kosztów uzyskania przychodów.

[srodtytul]Dobra lokata popłaca[/srodtytul]

Zwolnione z podatku są również środki pieniężne, które zostaną „zainwestowane” w określone w ustawie papiery wartościowe. Taka lokata dochodów, mimo że nie ma bezpośredniego związku z ich wydatkowaniem na jeden ze wspomnianych celów społecznie użytecznych, to jednak, uwzględniając jej cel ekonomiczny, zdaniem ustawodawcy pozwala bezpiecznie i korzystnie gromadzić posiadane przez nią środki, tak by w przyszłości móc, w sposób jeszcze bardziej efektywny, realizować własne cele statutowe.

Zwolnienie z podatku dochodowego od osób prawnych nie jest przy tym, co warto podkreślić, uzależnione od posiadania przez fundację statusu organizacji pożytku publicznego.

[srodtytul]Potrzebny status organizacji pożytku[/srodtytul]

Inną równie ważną preferencję podatkową przewiduje sama ustawa o fundacjach. W myśl jej art. 16 nabycie przez fundację w drodze spadku, zapisu lub darowizny pieniędzy lub innych rzeczy ruchomych albo praw majątkowych jest wolne od podatku od spadku i darowizn.

Kolejny przywilej zawiera ustawa o podatkach i opłatach lokalnych. Jej przepisy zwalniają z podatku te nieruchomości lub ich części, które zostają zajęte na prowadzenie nieodpłatnej działalności statutowej. W przypadku zaś gdy fundacja prowadzić będzie działalność odpłatną, rady gmin zobowiązane są do zastosowania preferencyjnych maksymalnych stawek nieprzekraczających 0,37 zł za mkw. powierzchni w przypadku gruntu oraz 6,64 zł za mkw. powierzchni użytkowej w przypadku budynku lub jego części. Zwolnienie to dotyczy jednak tylko tych fundacji, które posiadają status organizacji pożytku publicznego.

Podobnie jest zresztą w odniesieniu do preferencji przewidzianych ustawą o podatku od czynności cywilnoprawnych. Przewidziano tu zwolnienie z opodatkowania w tych wszystkich przypadkach, gdy na mocy przepisów szczególnych fundacja występuje jako strona takiej umowy zobowiązanej w „normalnych warunkach” do zapłaty podatku. Warunkiem koniecznym skorzystania ze zwolnienia jest jednak dokonanie czynności związanej wyłącznie z nieodpłatną działalnością danej organizacji.

Inna, wprawdzie już pozapodatkowa, preferencja dotyczy opłaty skarbowej. Przepisy ustawy z 16 listopada 2006 r. wprowadziły zwolnienie fundacji z obowiązku jej uiszczenia, jeżeli ta, będąc organizacją pożytku publicznego, składa podanie, występuje z wnioskiem o dokonanie czynności urzędowej lub też z wnioskiem o wydanie zaświadczenia lub zezwolenia bądź wystawia dokumenty – wyłącznie w związku z nieodpłatną działalnością pożytku publicznego.

[srodtytul]Hojność może popłacać[/srodtytul]

Na pewne korzyści fiskalne mogą liczyć również darczyńcy fundacji. Przepisy podatkowe przewidują tutaj dwie podstawowe preferencje podatkowe mające skłonić potencjalnych donatorów do aktywnego wsparcia działalności fundacji. Polegają one albo na odliczeniu darowizny od dochodu będącego podstawą opodatkowania albo – w odniesieniu do osoby fizycznej – na pomniejszeniu należnego podatku o kwotę wpłaty dokonanej na rzecz takiej organizacji (1 proc. na rzecz organizacji pożytku publicznego).

Odliczenie od dochodu dotyczy zarówno osób fizycznych, jak i osób prawnych, i ma zastosowanie przy darowiznach rzeczowych i pieniężnych. Obwarowane jest jednak limitami, do jakich darowizna będzie mogła pomniejszyć podstawę opodatkowania (6 proc. dochodu w przypadku osób fizycznych i 10 proc. w przypadku osób prawnych).

Pomimo że darowizna powinna nastąpić na cele określone w ustawie o działalności pożytku publicznego, a ponadto winna być dokonana jedynie na rzecz określonych organizacji, to, moim zdaniem, dokonując wykładni literalnej przepisów ustaw o podatku dochodowym, można dojść do wniosku, że darowizna odliczana od podatku nie musi być dokonana na rzecz fundacji posiadającej status organizacji pożytku publicznego.

Planując dokonanie takiej czynności, warto jednak zwrócić szczególną uwagę, z jaką czynnością prawną mamy w danym przypadku do czynienia. Odliczeniu podlegać będą zasadniczo tylko darowizny niestanowiące kosztów uzyskania przychodów. Z takiego uprawnienia nie skorzystają jednak już nieodpłatne lub częściowo odpłatne świadczenia. Rozróżnienie tych dwóch czynności wymaga jednak często szczegółowej analizy wszystkich okoliczności, w jakich jej dokonano.