Zapowiedź nacjonalizacji YPF

Hiszpania i Argentyna wyglądają dzisiaj jak dwaj chuderlawi gruźlicy, którzy zaczęli się okładać pięściami. Niegdyś zaprzyjaźnieni, związani historią i kulturą, mówiący tym samym językiem. Dzisiaj skłóceni na  śmierć i życie.

Oba kraje są w ciężkim kryzysie i ledwo zipią. Ostatnia rzecz, jakiej potrzebują, to gospodarcza wojna. Prezydent Argentyny Cristina Kirchner wypowiedziała ją Madrytowi, zapowiadając nacjonalizację energetycznego giganta YPF, należącego w 57 proc. do hiszpańskiego Repsolu. Rząd Mariano Rajoya był kompletnie zaskoczony tą decyzją – ani sam premier, ani jego ministrowie nie spodziewali się, że sojusznicze do niedawna państwo zdecyduje się na tak drastyczny krok, choć wcześniej pojawiały się już pogłoski o takiej możliwości.

Jaka rekompensata?

Cristina Kirchner otwiera kolejny front. Do niedawna głównym politycznym tematem w Buenos Aires były Malwiny, czyli, w brytyjskiej nomenklaturze, Falklandy. 30 lat po pamiętnej wojnie Argentyńczycy po raz kolejny upomnieli się o „swoje" wyspy. Co ciekawe, ich patriotyczne, buńczuczne pohukiwania zbiegły się w czasie z odkryciem w okolicach archipelagu ogromnych złóż ropy naftowej.

Tym bardziej trudno było oczekiwać ustępstw ze strony Londynu. Kirchner znalazła sobie zatem inny cel i inne źródło łatwego zysku: sprywatyzowany w 1999 r. koncern Yacimientos Petrolíferos Fiscales (YPF), który był swego czasu perłą w koronie tamtejszej gospodarki.

Główny inwestor – hiszpański Repsol – stanie się prawdopodobnie kolejną ofiarą populistycznej polityki pani prezydent. Kilka miesięcy temu rząd w Buenos Aires upaństwowił także tamtejsze fundusze emerytalne. Ale w przypadku Repsolu chodzi o jedną z najważ-niejszych i najpotężniejszych spółek naftowych na świecie, ósmą w klasyfikacji największych producentów ropy.

Nic dziwnego, że Hiszpanie są dzisiaj w szoku. Z miejsca zaprotestowali przeciwko deptaniu praw swojej firmy, przypominając, iż działania argentyńskiego rządu łamią nie tylko dwustronną umowę o ochronie inwestycji, ale także traktaty międzynarodowe. Gdy zaczęły krążyć plotki o zakusach Argentyńczyków, Antonio Brufau, prezes Repsolu, dobijał się do  Cristiny Kirchner, by uzyskać od niej stosowne wyjaśnienia. Bezskutecznie – pani prezydent ostentacyjnie go unikała. Repsol domaga się dzisiaj ponad 10 mld dol. rekompensaty, ale rząd w Buenos Aires już obwieścił, że dostanie figę z makiem.

Protestują Hiszpanie, protestuje Unia Europejska, a nawet Stany Zjednoczone, zaniepokojone ingerowaniem w wolny rynek. W Madrycie powstał nawet pomysł, by wyrzucić Argentynę z grupy G20, co jest o tyle zabawne, że Hiszpania sama do  G20 nie należy. Gabinet premiera Rajoya miał w piątek podjąć decyzję, jakie zastosuje sankcje: wstępnie zastanawiano się nad  wstrzymaniem importu argentyńskiego bioetanolu i soi.

Dwie skarbonki

Dla milionów Argentyńczyków YPF to nie tylko kura znosząca złote jaja, ale też narodowa ikona. Może nie tak znana i podziwiana jak Leo Messi, ale równie ważna dla ego argentyńskich przywódców i całego społeczeństwa. Zapowiedziana nacjonalizacja ma więc wymiar nie tylko biznesowy. Większość Argentyńczyków ucieszyła się na tę wieść, tym bardziej że chodzi o wyrwanie rodowych sreber z łap dawnej kolonialnej potęgi. YPF został sprzedany Repsolowi za czasów Carlosa Menema, który prywatyzował wszystko jak leci. Był to warunek Międzynarodowego Funduszu Walutowego, który swoimi pożyczkami utrzymywał wówczas Argentynę przy życiu. Jak to jednak bywa w przypadku pospiesznej sprzedaży państwowych przedsiębiorstw (szczególnie w krajach latynoskich), nie wszystko odbywało się w  sposób transparentny. Kilka osób wzbogaciło się nieuczciwie, gdzieś wyparował milion dolarów, gdzie indziej dwa miliony. Dlatego Argentyńczykom słowo „prywatyzacja" kojarzy się bardzo źle, a słowo „nacjonalizacja" – zgodnie z zasadami logiki – całkiem dobrze.

Cristinie Kirchner łatwiej jest więc przykryć rzeczywiste powody zagrabienia udziałów Repsolu w YPF – wystarczy parę wzniosłych sloganów, garść uszczypliwych uwag na  temat „złodziejskiego" charakteru neoliberalizmu, by przekonać wyborców o słuszności tej decyzji. Jej rodacy nie muszą wiedzieć, że rząd nie ma już skąd brać pieniędzy na pokrycie bieżących potrzeb i że profity Repsolu posłużą teraz zatykaniu budżetowych dziur.

W ciągu ostatnich czterech lat inwestorzy wyprowadzili z ojczyzny tanga 75 mld dol. A rezerwy walutowe Argentyny wynoszą tylko 47 mld dol. i topnieją w zastraszającym tempie. Niezależność banku centralnego jest fikcją i rząd korzysta z jego zasobów jak ze skarbonki. Teraz będzie miał do dyspozycji kolejną.

Drogą Cháveza

Pani prezydent, wybrana  na drugą kadencję w październiku ub.r., jest wierną kontynuatorką ekonomicznej myśli Juana Peróna, trzykrotnego prezydenta Argentyny, który swoją etatystyczną polityką sprowadził dziesiątą potęgę globu do poziomu gospodarczej trzeciej ligi. Podobnie jak jej poprzednik, także