Wyższe płace w urzędach

25,2 mln zł wydał w ubiegłym roku na wynagrodzenia i pochodne pracowników urząd miasta Toruń. To o 3,6 proc. więcej niż w 2011 r. i o 13 proc. więcej niż w 2010 r.

– W 2011 r. ok. 40 proc. pracowników przyznano podwyżki płac – średnio po 400 zł brutto, a w 2012 r. podwyżki otrzymało ok. 25 proc. Stąd wzrost ogólnych wydatków – wyjaśnia Aleksandra Iżycka, rzecznik toruńskiego urzędu. Średnia płaca w 2012 r. wyniosła ok. 3767 zł brutto wobec 3659 zł w 2010 r.

Gdynia na płace wydała w 2012 r. 37,8 mln zł, czyli o 4,3 proc. więcej niż w 2011 r. – W ostatnim czasie odnotowano  wzrost zatrudnienia, który ma związek przede wszystkim z podwyższaniem standardów obsługi – wylicza Joanna Grajter, rzecznik prasowy gdyńskiego urzędu.

9 mld zł na płace

Wydatki na płace wzrosły też w Warszawie – o 2,5 proc., do 613,7 mln zł. Władze tłumaczą, że to efekt wyższej o 2 pkt proc. składki rentowej po stronie pracodawców oraz lekkiego wzrostu zatrudnienia. W sumie, jak wynika z szacunków „Rz", obciążenia z tytułu płac (wraz z pochodnymi) w samorządach w dziale administracja publiczna wzrosły w 2012 r. o ok. 3–4 proc. do ok. 9,1 mld zł.

– Wcale mnie to nie dziwi – komentuje Krzysztof Rybiński, rektor uczelni Vistula. – W 1990 r. mieliśmy ok. 160 tys. urzędników, obecnie – ok. 450 tys., czyli trzy razy więcej. Uzasadnienie jest zawsze to samo – coraz więcej zadań – mówi Rybiński.

Mniej ludzi i nadgodzin

Jak obniżyć wydatki na wynagrodzenia? Zdaniem Rybińskiego konieczna jest redukcja zatrudnienia. – Oczywiście muszą być to przemyślane decyzje, ponieważ cięcia o 10 czy 20 proc. mogą doprowadzić do paraliżu administracji – dodaje.

W Krakowie koszty płac udało się obniżyć o 1,3 proc. w porównaniu z 2011 r. (do 138 mln, a plan na ten rok to 134 mln zł). – Było to możliwe  m.in dzięki: ograniczaniu poziomu zatrudnienia, a  przede wszystkim nieuzupełnianiu luk po odchodzących z pracy – wyjaśnia Jan Machowski, rzecznik krakowskiego urzędu. – Ograniczona została też liczba umów na zastępstwo. Mniej jest dodatków specjalnych i nagród, ekwiwalentów za niewykorzystany urlop wypoczynkowy itp. – dodaje.

– Jednym z narzędzi urealnienia kosztów w administracji samorządowej może być też przekazywanie części zadań na zewnątrz – komentuje Paweł Prokom, prezes Fundacji Inicjatyw Menedżerskich.  Inaczej mówiąc – outsourcing. – Wymaga to przeprowadzania rachunku opłacalności ekonomicznej i uwzględnienia także ewentualnych kosztów społecznych, ale zawsze warto próbować – mówi Prokom.

Prawo musi pomóc

Na razie samorządy nieśmiało podchodzą do outsourcingu. A potencjalnych obszarów, gdzie można przekazywać usługi na zewnątrz, jest sporo: funkcje pomocnicze (jak ochrona i administrowanie budynkami, konserwacja sieci teleinformatycznych, zarządzanie obiektami socjalnymi, itp.), funkcje administracyjno-zarządcze (księgowość, ewidencja, archiwa, rekrutacja i szkolenie kadr) czy nawet funkcje obsługi mieszkańców w zakresie e-administracji.

Krzysztof Rybiński podkreśla, że potrzebne są też  zmiany w prawie – upraszczanie procedur czy znoszenie zbędnych obowiązków biurokratycznych. Pewne jaskółki już się pojawiły – w postaci tzw. II deregulacji przygotowanej przez Ministerstwo Gospodarki oraz ustawy, która ma uelastycznić funkcjonowanie samorządów, przygotowanej przez Ministerstwo Administracji i Cyfryzacji.

Najwięcej zarabia się w miastach

1. Płace najwyższych władz

- Płace prezydentów największych miast w 2012 r. były bardzo wyrównane – wynika z informacji zebranych przez „Rz". Przykładowo, Paweł Adamowicz (Gdańsk), Wojciech Szczurek (Gdynia), Jacek Majchrowski (Kraków) czy Michał Zaleski (Toruń) otrzymywali średnio na miesiąc ok. 12,3–12,4 tys. zł. Z kolei Hanna Gronkiewicz-Waltz (Warszawa), Rafał Dutkiewicz (Wrocław), Tadeusz Truskolaski (Białystok), Rafał Burski (Bydgoszcz), Wojciech Lubawski (Kielce) zarabiają po ok. 13,3–13,4 tys. zł miesięcznie. Wysokość płac w samorządach jest limitowana przez przepisy – płaca zasadnicza prezydenta z dodatkami, ale bez trzynastki i nagród mogła wynieść maksymalnie 12 365,22 zł na miesiąc.

- Ale szefowie samorządów mogą także osiągać dochody z innych źródeł. I tak – jak wynika z oświadczenia majątkowego Hanny Gronkiewicz-Waltz – jej roczne dochody wyniosły 280 tys. brutto, z czego ok. 160 tys. to płaca prezydenta, a 95 tys. wykładowcy Uniwersytetu Warszawskiego (reszta to przede wszystkim przychody z tytułu z praw autorskich).

- Jacek Majchrowski (prezydent Krakowa), oprócz 165,8 tys. za sprawowanie swojej funkcji (dane za 2011 r.), zarobił 83 tys. zł na Uniwersytecie Jagiellońskim oraz 212,5 tys. zł na Akademii Krakowskiej. Prezydent Gdańska Paweł Adamowicz zainkasował dodatkowych 146 tys. za wynajem mieszkań, których ma pięć. Wojciech Lubawski (Kielce) uzyskał 30 tys. zł z tytułu udziału w zarządzie samorządowej spółki – Międzygminnego Związku Wodociągów i Kanalizacji.

2. Niższe płace przeciętne

- W 2012 r. przeciętne miesięczne wynagrodzenie w administracji samorządowej wyniosło 3902,83 zł brutto – wynika z najnowszych danych GUS. Najwyższe średnie zarobki są w urzędach miast na prawach powiatu – ok. 4520 zł. Bardzo wysokie, choć spadły w porównaniu z 2011 r., są też płace w urzędach wojewódzkich – 4503 zł. Władze samorządu wojewódzkiego wyjaśniają zwykle, że to z powodu funduszy unijnych. Po pierwsze do obsługi regionalnych programów operacyjnych trzeba zatrudnić fachowców, po drugie ich płace są w części finansowane ze środków pomocowych.  Najgorzej uposażani są pracownicy administracji powiatowej – przeciętnie jest to 3465,50 zł na miesiąc brutto.

- W przekroju regionalnym najwyższe płace otrzymują urzędnicy najbardziej rozwiniętych, najbogatszych województw. Na Mazowszu, choć średnią mogą zawyżać urzędy zlokalizowane w Warszawie, przeciętna to 4579 zł brutto, zaś w warszawskim magistracie (jak informuje nas Urząd Miasta Warszawy) – 4850 zł. Na Dolnym Śląski administracja samorządowa dostaje średnio 4263 zł brutto.