Kapłan wudu odprawia egzorcyzmy nad Polską 1980 roku

Bartek Konopka, twórca nominowanego do Oscara „Królika po berlińsku" potrafi przyglądać się historii w niestereotypowy sposób. Teraz z Piotrem Rosołowskim patrzy na schyłek socjalizmu oczami haitańskiego kapłana wudu. Człowieka z innej kultury, który w tym, co dostrzega, próbuje znaleźć mechanizmy dziejów.

Z Maciejem J. Drygasem o filmie dokumentalnym "Abu Hazar" rozmawia Małgorzata Piwowar

Okazało się, że egzotyczne obrazy z Haiti mogą nieść te same emocje, co archiwalny materiał zarejestrowany w Gdańsku 1980 czy na ulicach Warszawy w grudniu 1981 roku. Podobno bohater filmu, Amon Fremon naprawdę przyjechał wtedy do Polski. Przez trzy miesiące brał udział w zajęciach teatru Jerzego Grotowskiego. Konopka odtwarza tę historię, która 30 lat temu zdarzyła się, a może tylko mogła się zdarzyć.

Zobacz galerię zdjęć

– Grotowski chciał zobaczyć, jak duch loa dopada tancerza – opowiada w filmie Amon. – Ale wudu to nie teatr. Więc duchy mi powiedziały: „To nie twoje miejsce. Idź dalej". Poszedł. A im bardziej zbliżał się do Laba LaPoloy, tym bardziej stawał się Polakiem.

Teraz Amon porównuje doświadczenia swoich dwóch ojczyzn. Na obrzędy socjalistyczne patrzy jak na haitańskie wywoływanie duchów, bo takie wrażenie odnosi widząc ekipę Edwarda Gierka podczas dożynek.

Szpiczasty wieżowiec pośrodku Warszawy przypomina mu haitańskie pomniki dla zmarłych. Dziwi go otwarcie sklepu, gdy ludzie w ścisku tłoczą się, a potem wynoszą z dumą dobra. Nie wie też, dlaczego mają smutne, zmęczone twarze. Dlaczego stoją godzinami w kolejkach, niby razem, a tak bardzo osobno, tacy samotni.

Potem obserwuje zryw „Solidarności" i „kapłana" haitańskiej bogini Erzulie Dantor, przemienionej w polską Matkę Boską. Zwyczajnego człowieka, który przeskoczył przez płot. „Wreszcie zobaczyłem Polaków razem" – komentuje Amon czasy „Solidarności". Jednak on, kapłan wudu, już wtedy wiedział więcej: „Było jak na Haiti 200 lat temu. Chciałem podejść, przestrzec ich: Uważajcie, złe duchy łatwo nie odchodzą".

Uroczysty pokaz „Sztuki znikania" na inaugurację festiwalu Planete Doc+ Film Festival, który do 19 maja będzie odbywać się w Warszawie i Wrocławiu, to znak, jak bardzo zmienia się dokument. Jego twórcy wychodząc od faktów, kreują rzeczywistość. Analizują, pozwalają sobie na grę wyobraźni. Coraz popularniejsze stają się też fabularne opowieści, wychodzące od faktów i choć niektórzy sprzeciwiają się tej formie dokumentu, w kinie potrzebna jest oryginalność, interesująca myśl. Przygody Amona Fremona wydarzyły się w latach 80. A może mogły się wydarzyć. Spojrzenie jego oczami na historię świata i PRL zmusza do refleksji. A o to przecież chodzi.

PLANETE DOC Film Festival