Co może MFW w strefie euro

Funduszowi brakuje finansowej mocy, aby przyjść z pomocą gospodarkom wielkości Hiszpanii czy Włoch, nawet jeśli będzie potrzebny jako obserwator i kontroler. Czy może jednak narzucać dostateczne warunki dużemu krajowi europejskiemu przeprowadzenia zmian i zachowania wiarygodności – bez żadnych funduszy?

- Jedną z trudności dla MFW jest to, że przez ostatnie 2 lata dla utrzymania politycznej koalicji na rzecz programu ratunkowego w Europie, był gotowy robić coś, czego nigdy nie zaakceptowałby, gdyby nie było to korzystne dla niego samego — ocenia dyrektor brukselskiego Europejskiego Ośrodka Międzynarodowej Ekonomii Politycznej (ECIPE), Frederick Erixon. Prezes EBC, Mario Draghi uważa, że pomoc MFW byłaby pożądana w ustaleniu warunków i monitorowaniu programów dla krajów strefy euro, które chcą, by EBC zaczął kupować ich obligacje dla obniżenia kosztów pożyczania.

Premier Hiszpanii Mariano Rajoy powiedział we wrześniu, że nie ma zastrzeżeń do monitorowania przez MFW, ale podkreślił z naciskiem, że nie chce, by fundusz zgłaszał nowe postulaty w sprawie dalszego ograniczenia hiszpańskiego budżetu. Dzisiaj Hiszpania jest postrzegana jako sprawdzian nowego planu ratunkowego EBC dla strefy euro. Niektórzy inwestorzy sądzą, że następne będą Włochy.

Gorzka pigułka

Do czasu wybuchu kryzysu w strefie euro większość programów ratunkowych MFW skupiała się na wschodzących rynkach w Azji i Ameryce Łacińskiej. Europejski kryzys to znacznie poważniejszy przypadek i potencjalnie bardziej szkodliwy dla światowej gospodarki od czegokolwiek, co dotychczas znalazło się było pod nadzorem MFW.

Niezależny nadzór funduszu zapewnia Europie wiarygodność, jakiej potrzebuje dla uspokojenia inwestorów, że region podejmuje niezbędne kroki dla rozwiązania kryzysu i zmierza we właściwym kierunku. Zaangażowanie MFW jest z kolei toksyczne politycznie dla Europy. Przedstawiciele funduszu, którzy regularnie spotykają się z europejskimi kolegami dla sprawdzenia, czy ratowane rządy zażywają przepisane lekarstwa zyskali przydomek „facetów w czerni".

- Nie znam ani jednego przykładu z historii, by kierownictwo polityczne czy wyborcy byli zadowoleni z wizyty misji MFW, która przyjechała by sprawdzić księgi rachunkowe i ustalić, co robią rządy – mówi Erixon. — To nawet jest szczególnie trudne w przypadku Hiszpanii i Włoch, które są dużymi krajami z kulturą polityczną i poczuciem, że urzędnicy nie mogą podważać ich suwerenności.

Jest powszechnie znany fakt, że trzy rządy, które poszły do MFW z czapką w ręku – Grecji, Irlandii i Portugalii – zostały szybko usunięte przez wyborców.

Nadchodzące miesiące będą miały zasadnicze znaczenie dla załatwienia problemów strefy euro. W przyszłym tygodniu zaczyna się w Tokio doroczne walne zgromadzenie MFW/BŚ, które zajmie się kryzysem w Europie oraz tym: co dalej.

Zmiana roli

Dotąd MFW działał wspólnie z Unią Europejską i EBC jako tzw. trojka doraźnych pożyczkodawców Grecji, Irlandii i Portugalii. Trojka zażądała zmian fiskalnych i strukturalnych w zamian za ratunek finansów, wspólnie też nadzorowała realizację programów ratunkowych. Ale rola MFW w następnej fazie kryzysu strefy euro jest już mniej jasna i zależna od wewnętrznych układów. Kraje europejskie należą do największych i najbardziej wpływowych członków MFW, a mówienie prawdy rządzącym może okazać się wyzwaniem.

Christine Lagarde stwierdziła w minionym tygodniu, że MFW musi pozostać niezależnym graczem. – Nie jesteśmy potakiwaczem naszych europejskich partnerów, ani potakiwaczem EBC, wykonujemy własną robotę jak trzeba. Powinniśmy robić to dokładnie i zdecydowanie, tak jak robimy – powiedziała.

Lagarde nie działa sama. Podlega zarządowi, reprezentującemu 188 krajów, które pragną zapewnić wiarygodność Funduszu i to by jego środki nie były marnotrawione. Największym udziałowcem MFW są USA, które naciskały na Europę, by przystąpiła do walki z kryzysem wyposażona w solidną finansową zaporę ogniową. Pozycja USA daje temu krajowi duży wpływ na warunki udzielanych pożyczek.