Uwolnione zawody z nowymi ubezpieczeniami

Ustawa z 13 czerwca 2013 r. o zmianie ustaw regulujących wykonywanie niektórych zawodów, potocznie zwana ustawą deregulacyjną, wprowadziła zapisy zwalniające przedstawicieli niektórych zawodów z obowiązku posiadania licencji. Co za tym idzie, zniosła też obowiązek spełnienia określonych wymogów formalnych, koniecznych do otrzymania takiej licencji.

Rzeczoznawcy majątkowi, zarządcy i pośrednicy nieruchomości oraz agencje ochrony to branże, w których w wyniku  deregulacji nastąpiły zmiany dotyczące ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej.

Dla przedsiębiorcy

Deregulacja przerzuciła ciężar posiadania ubezpieczenia OC z rzeczoznawcy majątkowego na przedsiębiorcę prowadzącego działalność w zakresie czynności rzeczoznawstwa majątkowego. We wcześniejszym stanie prawnym ubezpieczeniu podlegała osoba fizyczna – rzeczoznawca majątkowy posiadający licencję. Obecnie polisę OC musi mieć przedsiębiorca wykonujący czynności określone w ustawie. Innymi słowy, w poprzednim stanie prawnym ubezpieczenie szło za osobą fizyczną – rzeczoznawcą majątkowym, obecnie idzie za przedsiębiorcą.

Jednocześnie wprowadzono w ustawie przepis, że jeśli przedsiębiorca wykonuje te czynności przy pomocy rzeczoznawcy majątkowego, szkody wyrządzone przez tego rzeczoznawcę są objęte ubezpieczeniem przedsiębiorcy.

Naturalną konsekwencją zmiany jest to, że z dotychczasowego katalogu wyłączeń usunięto szkody polegające na uszkodzeniu, zniszczeniu lub utracie rzeczy, wyrządzone przez ubezpieczonego członkom najbliższej rodziny oraz osobie, z którą ubezpieczony pozostaje we wspólnym gospodarstwie.

Bez licencji, ale z OC

Deregulacja zniosła obowiązek posiadania licencji uprawniającej do wykonywania zawodu pośrednika i zarządcy nieruchomości. Uwolnienie zawodu zarządcy nieruchomości i pośrednika w obrocie nieruchomościami nie oznacza jednak rezygnacji z wymogu posiadania ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej.

– Obowiązek zawarcia ubezpieczenia dotyczy każdego podmiotu, który prowadzi działalność w zakresie zarządzania nieruchomościami czy pośrednictwa w obrocie nieruchomościami, określoną w Polskiej Klasyfikacji Działalności, i podpisał umowę o zarządzaniu lub pośrednictwie w obrocie nieruchomościami z właścicielem nieruchomości – mówi Leon Pierzchalski z Uniqa.

Dla ubezpieczenia OC znaczenie ma zatem definicja zarządzania i pośrednictwa,  gdyż czynności te podlegają ubezpieczeniu. W poprzednim stanie prawnym przepisy określały, na czym polega zarządzanie nieruchomościami i pośrednictwo w obrocie nieruchomościami. Teraz przepisy zostały uchylone z mocą od 1 stycznia 2014 r. W tej chwili zakres czynności zarządzania nieruchomościami i pośrednictwa w obrocie nieruchomościami określa umowa.

W przypadku pośrednika i zarządcy nieruchomości zmienił się adresat ubezpieczenia obowiązkowego. Poprzednio adresatem był pośrednik lub zarządca nieruchomości jako osoby fizyczne posiadające licencje. Obecnie adresatem jest podmiot, który wykonuje czynności pośrednictwa czy zarządzania. Może to być zarówno osoba fizyczna, jak i osoba prawna czy jednostka organizacyjna nieposiadająca osobowości prawnej.

– Decyduje fakt wykonywania czynności na podstawie umowy ze stroną, która takie czynności pośrednikowi bądź zarządcy zleca – wskazuje Kamil Bara z Ergo Hestii.

2 tys. zł to przykładowa składka za polisę dla agencji ochrony z sumą gwarancyjną 20 tys. euro

Osoby wykonujące czynności zarządzania czy pośrednictwa w obrocie nieruchomościami na podstawie umowy o pracę (zatrudnione przez przedsiębiorcę) nie podlegają obowiązkowemu ubezpieczeniu OC zarządcy nieruchomości czy OC pośrednika w obrocie nieruchomościami. Jeżeli zarządca nieruchomości czy pośrednik w obrocie nieruchomościami wykonuje czynności zarządzania czy pośrednictwa przy pomocy innych osób działających pod jego nadzorem, ubezpieczenie obowiązkowe obejmuje również szkody wyrządzone przez te osoby.

Tylko do końca roku

Obowiązek ubezpieczenia OC powstaje nie później niż w dniu poprzedzającym rozpoczęcie wykonywania czynności związanych z zarządzaniem nieruchomością czy pośrednictwem w obrocie nieruchomościami.

Zmiany wymagały dostosowania zapisów rozporządzenia regulującego zakres ubezpieczenia OC. Umowy ubezpieczenia zawarte na starych zasadach nadal obowiązują przez okres, na jaki je zawarto, z zastrzeżeniem, że nie może być on dłuższy niż 12 miesięcy od wejścia w życie rozporządzenia, czyli nie dłuższy niż do końca obecnego  roku (rozporządzenie weszło w życie 1 stycznia).

Obecnie za brak polisy OC pośrednika i zarządcy nieruchomości nie ma żadnych sankcji. Wcześniej niepokryte ubezpieczeniem były szkody wyrządzone przez ubezpieczonego po pozbawieniu lub zawieszeniu jego uprawnień zawodowych.

– W związku z wprowadzaniem zmian można uznać, że obecnie ubezpieczyciele przyjmują na siebie, w pewnym zakresie, ocenę kwalifikacji zawodowych danego podmiotu – mówi Leon Pierzchalski. Wynika to z faktu, że jedyny wymóg, jaki te podmioty muszą spełnić, jeśli chcą wykonywać określone czynności zawodowe, to posiadanie obowiązkowego ubezpieczenia.

– Mając na uwadze zaistniałą sytuację, należy się spodziewać, że ubezpieczyciele wprowadzą dodatkowe elementy oceny ryzyka, jak i jego kwalifikacji. Będzie miało to zapewne wpływ na poziom składki za te ubezpieczenia  – dodaje Leon Pierzchalski.

Co z agencjami ochrony

Deregulacja wprowadziła nowe ubezpieczenia OC przedsiębiorcy wykonującego działalność gospodarczą w zakresie usług ochrony osób i mienia. Jest to działalność koncesjonowana. Szacuje się, że obecnie w Polsce wykonuje ją około 5200 podmiotów.

– Do tej pory tylko agencje  ochraniające lotniska miały taki obowiązek – mówi Marcin Tarczyński z Polskiej Izby Ubezpieczeń.

Od 1 stycznia 2014 r. wszystkie agencje muszą posiadać ubezpieczenie OC. Polisa obejmuje szkody wynikłe z działania lub zaniechania w okresie ubezpieczenia (tzw. trigger acts commited). Jeżeli więc szkoda ujawni się po wygaśnięciu umowy ubezpieczenia, towarzystwo wypłaci odszkodowanie pod warunkiem, że szkoda powstała w wyniku działania lub zaniechania  mającego miejsce wtedy, gdy agencja ochrony miała polisę.

Zgodnie z nowymi przepisami ubezpieczyciel nie odpowiada za szkody wyrządzone po cofnięciu koncesji, polegające na zapłacie kar umownych, powstałe wskutek działań wojennych, rozruchów, zamieszek oraz aktów terroru, wyrządzone pracownikom oraz osobom, przy pomocy których przedsiębiorca wykonuje działalność.  Wyłączone z odpowiedzialności są także szkody polegające na tzw. czystych stratach finansowych (niewynikające ze szkód w mieniu lub na osobie).

Obowiązek ubezpieczenia powstaje nie później niż w dniu rozpoczęcia działalności gospodarczej w zakresie  ochrony osób i mienia.

Minimalna suma gwarancyjna została określona na jedno i wszystkie zdarzenia.  Wynosi od 20 tys. do 50 tys. euro w zależności od obrotów osiągniętych w roku poprzedzającym zawarcie umowy ubezpieczenia.

– Trudno uznać, że wysokość sum gwarancyjnych jest ustalona na odpowiednio wysokim poziomie. W branży ochrony mienia i osób szkoda (np. kradzież mienia z ochranianego obiektu) w bardzo łatwy sposób może przekroczyć wysokość sumy gwarancyjnej – uważa Szymon Pawlęga, broker  ze STBU Brokerzy Ubezpieczeniowi. – A część przedsiębiorców może stwierdzić, że skoro ustawodawca określił taki poziom sumy gwarancyjnej, to jest on wystarczający i nie trzeba wykupywać sumy wyższej.

Co ze starymi polisami

W przypadku agencji ochrony obowiązkiem ubezpieczenia objęte zostały podmioty, które do tej pory ubezpieczały się wyłącznie na zasadach ubezpieczeń dobrowolnych. W praktyce przeważnie miały polisy, gdyż wykonywanie czynności z zakresu ochrony mienia i osób wiąże się z ryzykiem wyrządzenia szkód. Poza tym często kontrahenci wymagali ubezpieczenia OC.  Rodzi to pewne problemy, jeśli  firma ciągle ma aktualną polisę dobrowolną wykupioną w ubiegłym roku. Przepisy stanowią, że umowa ubezpieczenia obowiązkowego nie może obejmować okresu poprzedzającego zawarcie tej umowy.

– Rozporządzenie nie dopuszcza okresu przejściowego, a zawarte umowy ubezpieczenia dobrowolnego nie czynią zadość jego wymogom – uważa Kamil Bara.

Przepisy związane z obowiązkowym OC agencji ochrony nie regulują relacji ubezpieczenia obowiązkowego do umów już posiadanych przez tych przedsiębiorców. Strony umowy ubezpieczenia mają więc w granicach prawa swobodę w zakresie tego, co zrobić z umową dotychczasową. Mogą ją albo rozwiązać za porozumieniem, albo przekształcić w umowę nadwyżkową.