Białas: Trzeba ułatwić Ukraińcom emigrację do Polski

Rz: Czy wzmaga się emigracja z Ukrainy?

Jacek Białas, prawnik Helsińskiej Fundacji Praw Człowieka:

Otrzymujemy sporo zapytań od Ukraińców, jakie są możliwości ubiegania się o status uchodźcy. Nie odnotowaliśmy jednak zmasowanej fali emigracji. Owszem, kilka tygodni temu przyjechała do Polski grupa ?z Krymu i została umieszczona w jednym z ośrodków dla cudzoziemców. Trudno jednak ocenić, czy uchodźców nie zacznie gwałtownie przybywać. Obecnie obowiązujące prawo może nie wystarczyć i należy się zastanowić, jakie ułatwienia trzeba wprowadzić, by pomóc Ukraińcom.

Dotychczas część osób przedłużyła też pobyt w Polsce ze względu na szczególne okoliczności ?– sytuację na Ukrainie. Na takie przedłużenie wizy zezwalają polskie przepisy.

A czy po pierwszym maja cudzoziemcom, w tym Ukraińcom, łatwiej będzie starać się o pobyt w Polsce? Wchodzi wtedy w życie nowa ustawa o cudzoziemcach.

Tak, ale nie uciekającym ze swojego kraju ze względu na prześladowania. Ustawa ta dotyczy bowiem osób, które przyjeżdżają do Polski do pracy czy na studia. Polskie prawo dotyczące przyznawania statusu uchodźcy niewątpliwie wymaga zmian.

Od maja pojawią się jednak pewne ułatwienia dla obcokrajowców. Zniknie chociażby 45-dniowy termin na złożenie wniosku o pobyt czasowy. ?Teraz cudzoziemcy mają z tym wiele kłopotów. Jeśli spóźnią się choć jeden dzień, muszą wrócić do swojego kraju. Termin jest nieprzekraczalny.

Od maja będzie można złożyć taki wniosek ostatniego dnia pobytu w Polsce. Na tej podstawie będzie można kontynuować pobyt w naszym kraju aż do rozpatrzenia wniosku. ?Ustawa wydłuża też z dwóch do trzech lat maksymalny okres, na który cudzoziemcom może być udzielone zezwolenie na pobyt czasowy.

Czy sama procedura uzyskania zezwoleń będzie łatwiejsza?

Są tu pewne ułatwienia. Nowością jest przyznanie jednego zezwolenia ?– zarówno na pobyt, jak i na pracę w ramach jednej procedury.

Obecnie to pracodawca, który chce zatrudnić w Polsce cudzoziemca, musi ubiegać się dla niego o zezwolenie na pracę. Dopiero po jego uzyskaniu cudzoziemiec może wystąpić o zezwolenie na pobyt.

Zmiany dotyczą też zatrudnionych, których chlebodawcy nie traktują jak trzeba. Ci, którzy z winy pracodawcy wykonywali prace niezgodnie z wydanym pozwoleniem, nie będą już wydalani z Polski. Do tej pory pracownik, który był np. zatrudniony na innym stanowisku niż te określone ?w zezwoleniu lub wykonywał prace na innej podstawie (np. podpisano z nim umowę-?zlecenie zamiast o pracę) musiał opuścić nasz kraj. To było niesprawiedliwe.

Obcokrajowcy, starając ?się o pobyt, mają też często problem z przedstawieniem dokumentu potwierdzającego adres zamieszkania. Zdarza się, że nie mają umowy najmu mieszkania.

Tak. Rzeczywiście to istotny problem. Teraz będą musieli wykazać, że mają zapewnione miejsce zamieszkania. Łatwiej będzie też uzyskać zezwolenie na pobyt czasowy ze względu na prowadzenie działalności gospodarczej. Nie będą już musieli koniecznie wykazywać, że ich firma będzie przynosiła korzyść dla polskiej gospodarki. To było bardzo ocenne. Pojawiło się także obiektywne kryterium związane z dochodem cudzoziemca.

Prawie jedna trzecia studentów zagranicznych ?w Polsce to Ukraińcy. Czy będą dla nich jakieś ułatwienia?

Tak. Pierwsze zezwolenie na pobyt czasowy dla studiujących cudzoziemców będzie przyznawane na okres 15 miesięcy. W sytuacji, gdy cudzoziemiec będzie odbywał studia przez okres krótszy niż rok, wówczas zezwolenie będzie udzielane na czas trwania roku akademickiego lub studiów oraz dodatkowo trzech miesięcy. Natomiast cudzoziemcy, którzy kontynuują studia na kolejnym roku, otrzymają zezwolenie na pobyt czasowy do trzech lat, a nie jak do tej pory na rok. Zmiany obejmą także cudzoziemców – absolwentów polskich uczelni, którzy poszukują u nas pracy. Będą mogli ubiegać się o zezwolenie na pobyt czasowy na rok.

Zmiany wprowadzone nową ustawą chyba nie niosą ze sobą rewolucyjnych zmian.