Polska zielono-czarna

Ministerstwo Gospodarki odpowiedzialne za przygotowanie polityki energetycznej Polski do 2050 r. zapowiada, że dokument będzie gotowy po zakończeniu szczytu klimatycznego w Paryżu zaplanowanego na jesień. Tak, by mogła ona uwzględniać ewentualne tam podjęte decyzje w zakresie redukcji emisji dwutlenku węgla.

Poza tym opracowując dokument, polskie władze biorą pod uwagę ustalenia Unii Europejskiej, czyli cele Polityki Energetyczno-Klimatycznej 2030, przyjęte przez unijnych przywódców na październikowym szczycie 2014 roku, wśród których jest ograniczenie emisji dwutlenku węgla o 40 proc. oraz wzrost udziału energii ze źródeł odnawialnych do 27 proc. w bilansie Unii Europejskiej (ale nie jest to obowiązkowe dla każdego z państw Wspólnoty).

W opinii profesora Władysława Mielczarskiego z Politechniki Łódzkiej niezależnie od decyzji UE powinniśmy jako kraj prowadzić własną politykę energetyczną. – Skoro Hiszpania w 2008 r. zdecydowała się na subsydiowanie energetyki konwencjonalnej w celu zapewnienia bezpieczeństwa energetycznego, nie pytając o zgodę Komisji Europejskiej, to dlaczego nie skorzystać z tych doświadczeń – dodał.

Cywilizacyjny projekt

Zdaniem profesora Jana Popczyka z Politechniki Śląskiej w Gliwicach Polska nie ma możliwości prowadzenia zupełnie odrębnej polityki energetycznej w ramach Unii Europejskiej jako kraj członkowski.

– Trzeba wreszcie dostrzec, że przebudowa energetyki wynikająca z polityki klimatycznej jest projektem cywilizacyjnym i tym, którzy ją zrealizują, przyniesie korzyści – powiedział „Rz". I dodał, że jednym z  największych błędów rządu były ustępstwa wobec korporacji energetycznych, które dążą do utrzymania stanu posiadania.

Zdaniem profesora Krzysztofa Żmijewskiego z Politechniki Warszawskiej do tej pory każda kolejna nowa przygotowywana przez rząd polityka energetyczna była swoistą kontynuacją poprzedniej.

– Teraz kosmetyczne zmiany nie pomogą – świat się zmienił i sytuacja w Polsce również, i nie mam innego wyjścia, jak dostosować się do tego, co w praktyce oznacza zmianę jakościową dla całej energetyki i w konsekwencji – gospodarki – dodał.

Jasne prawo dla wszystkich

Prof. Mielczarski uważa, że działalność branży powinna opierać się na jasnych mechanizmach prawnych, jednakowych dla wszystkich. I wskazuje na dużą niepewność w tym zakresie. – Skoro nie wiadomo, jakie zasady wsparcia inwestycji będą za rok czy dwa, to jak firmy mają podejmować decyzje inwestycyjne? – powiedział.

– Polityka energetyczna powinna uwzględniać tak samo specyfikę grup energetycznych i firm kontrolowanych przez państwo, jak i tych niepaństwowych oraz przyciągać potencjalnych inwestorów.

Na niepewność otoczenia prawnego narzekają inwestorzy niezależnie od podsektora – zarówno zainteresowani OZE, jak i kogeneracją. Przedstawiciele elektrociepłowni mówili też o tym na niedawnej debacie w redakcji „Rz". Obecne zasady, czyli system certyfikatów dla kogeneracji, mają obowiązywać do 2018 roku, ale nie zostały jeszcze zaakceptowane przez Komisję Europejską, bo trwa proces notyfikacji. Z kolei energetyka konwencjonalna liczy na przykład na wprowadzenie mechanizmu rynku mocy jako rodzaju wsparcia i poprawy opłacalności realizowanych inwestycji w elektrowniach (w nowe moce) w kontekście zwłaszcza polityki redukcji CO2.

Zdaniem prof. Mielczarskiego ważne jest skoordynowanie rozwoju mocy wytwórczych z rozwojem sieci przesyłowych. By uniknąć sytuacji takiej jak obecnie – gdy inwestorzy planują wybudować farmy wiatrowe o mocy kilkunastu tysięcy MW, a można przy obecnych zdolnościach regulacyjnych przyłączyć do sieci tylko farmy wiatrowe o mocy 4–6 tys. MW.

Węgiel nadal potrzebny

Prof. Mielczarski ostrzega też, by nie budować kolejnych elektrowni opierając się na decyzjach politycznych, tak jak to się stało w przypadku nowych bloków w elektrowni Opole. – O kolejnych inwestycjach powinny decydować mechanizmy rynkowe, a nie minister skarbu, wtedy zarządy firm będą mogły faktycznie działać suwerennie i swobodnie – dodał.

Prof. Żmijewski wskazuje, że trzeba brać pod uwagę fakt, iż tania energia, oparta na rodzimym paliwie, czyli węglu, to przeszłość, skoro koszty jego wydobycia w Polsce są znacznie wyższe od ceny na świecie. W jego opinii jeśli taki trend w Polsce się utrzyma, a państwowe elektrownie będą musiały – na skutek decyzji polityków – kupować drogo z krajowych kopalń, to energia na pewno zdrożeje. I to nie ta dla Kowalskiego, ale ta dla przemysłu.

– Na przykład w grudniu ub.r. 1 MWh w Polsce kosztowała o 30 proc. więcej w Polsce niż w Niemczech. Polski przemysł energochłonny przez to jest mniej konkurencyjny niż niemiecki – dodał. – Powinno nam zależeć, by nie zostać w ogonie ekonomicznym Europy.

Ale – jak przyznał – Polska energetyka nadal w dużej mierze będzie oparta na węglu, choćby z  racji budowanych obecnie nowych bloków w elektrowniach konwencjonalnych opalanych tym właśnie paliwem. – Jeśli zrealizowany zostanie w pełni program inwestycyjny w energetyce, będzie potrzeba 50 proc. węgla, a jeśli tylko dokończymy te projekty, które już zostały rozpoczęte – to 25 proc. – dodał profesor.

Krzysztof Żmijewski uważa też, że w tym kontekście jeśli mamy ograniczyć koszty energii, to koniecznością jest poprawa efektywności i wydajności energetycznej. I podaje przykład Niemiec, gdzie zużycie energii na wytworzenie 1000 euro PKB jest o połowę niższe niż w Polsce.

Miejsce dla prosumentów

Prof. Żmijewski wskazał też na nowe zadanie, jakim dla krajowego systemu i polskiej energetyki będzie działalność prosumentów, czyli nowe instalacje – głównie w fotowoltaice. Każdy będzie mógł sobie zainstalować panel i czerpać z niego energię, a nadwyżkę odprowadzać do systemu.