Polskie tzw. policy-mix trudno dziś uznać za optymalne z punktu widzenia ograniczania presji inflacyjnej – tu ekonomiści są 100-proc. zgodni. Bo o ile bank centralny dokonuje ostrych podwyżek stóp procentowych, co rzeczywiście przekłada się na redukcję wzrostu podaży pieniądza w gospodarce i popytu konsumpcyjnego ogółem, o tyle rząd robi coś dokładnie odwrotnego – mocno dosypuje pieniędzy gospodarstwom domowym, wzmacniając ich skłonności do wydatków.
Pytanie, która z tych polityk – restrykcyjna monetarna czy ekspansywna fiskalna – jest obecnie przeważająca? A inaczej mówiąc, czy cała publiczna polityka zwalcza w efekcie inflację? Tu ekonomiści już nie mówią jednym głosem.
Po części może to wynikać z problemów ze skwantyfikowaniem efektów poszczególnych polityk. W szczególności tej monetarnej, ponieważ trudno np. oszacować, w jakim wymiarze podwyżki stóp procentowych przyczyniły się do schłodzenia popytu na kredyty, te mieszkaniowe czy konsumpcyjne. Łatwiej jest z oceną działań rządu, a skalę impulsu fiskalnego w tym roku można ocenić na ok. 80 mld zł. O tyle ma wzrosnąć deficyt sektora finansów publicznych w porównaniu z 2021 r., co wynika m.in. z obniżki podatku PIT w ramach Polskiego Ładu i jego korekty (łącznie ok. 30 mld zł), wprowadzenia na cały rok tzw. tarczy antyinflacyjnej (ok. 31 mld zł), programu ochrony kredytobiorców (ok. 5 mld zł), wypłaty 14. emerytury (ok. 11 mld zł) itp.
– Impuls fiskalny jest ogromny, zarówno w tym, jak i przyszłym wyborczym roku, gdy wydatki publiczne będą jeszcze podbijane – zaznacza Sławomir Dudek, główny ekonomista fundacji FOR. – I luzowanie polityki fiskalnej wpompowuje dużo więcej pieniędzy na rynek niż ograniczy ich podaż zacieśnienie polityki pieniężnej – ocenia Dudek. Jak wylicza, rząd w tym roku planuje największy przyrost deficytu (liczonego w pkt proc. PKB) w całej UE. Przy stagnacji inwestycji publicznych oznacza to mocny wzrost wydatków socjalnych i bieżących, czyli silnie proinflacyjnych. – To już nie jest dolewanie oliwy do inflacyjnego ognia, to dolewanie wysokooktanowej benzyny – podkreśla Dudek.