Etiopski ślad człowieka

Najstarsi praludzie żyli między 2,8 i 2,75 miliona lat temu w regionie Afar na wschodzie Afryki.

Aktualizacja: 04.03.2015 19:29 Publikacja: 04.03.2015 18:06

Foto: Rzeczpospolita

Ślad najstarszego przedstawiciela rodzaju Homo jest skromny – to zaledwie kawałek dolnej szczęki z dobrze zachowanymi zębami. Ale to wystarczyło, aby dobrze zidentyfikować posiadacza szczęki i dokładnie określić czas, w którym żył. Skamieniałości zwierząt znalezione w pobliżu, datowane na okres między 2,84 a 2,58 mln lat temu, pomogły odtworzyć środowisko, w którym żyli pierwsi ludzie.

Szczęka opatrzona w katalogu badaczy numerem LD 350-1 poprzedza wcześniej znane skamieniałości hominidów o ok. 400 tys. lat. Została odkryta w 2013 roku przez międzynarodowy zespół kierowany przez naukowców z Uniwersytetu Stanu Arizona – prof. Kaye E. Reed, dr. Christophera Campisano i prof. Ramóna Arrowsmitha oraz dr. Briana Villmoare z Uniwersytetu Nevady w Las Vegas.

Artykuły na ten temat przynosi dzisiejsze wydanie magazynu „Nature" i jutrzejsze wydanie „Science".

– Zapis ewolucji wczesnych hominidów jest słabo udokumentowany, mimo wielu poszukiwań skamieniałości rodzaju Homo starsze niż 2 miliony lat są bardzo rzadkie – powiedział dr Villmoare. – Wgląd w najwcześniejszą fazę rozwoju naszej linii ewolucyjnej jest szczególnie ekscytujący.

Naukowcy od dziesięcioleci szukają skamieniałości afrykańskich dokumentujących najwcześniejszych przedstawicieli rodzaju Homo. Jeśli jakieś znaleziska były, to bardzo słabo zachowane. W rezultacie badacze nie byli w stanie „uzgodnić" okresu, w którym nastąpiło przyśpieszenie ewolucji, które ostatecznie doprowadziło do pojawienia się współczesnych ludzi.

– Teraz jesteśmy pewni wieku znaleziska – powiedziała dr Erin N. DiMaggio z Uniwersytetu Stanu Pensylwania (Penn State), główny autor jednego z artykułów w „Science". – Wykorzystaliśmy wiele metod datowania, m.in. radiometryczną analizę warstw wulkanicznych popiołów. Wszystkie metody wskazują, że kopalny hominid pochodzi z okresu między 2,8 a 2,75 miliona lat temu.

Nowe znalezisko ze stanowiska badawczego Ledi-Geraru pozwoliło prześledzić zmiany, jakie zaszły w ciągu zaledwie 200 tys. lat. Zęby i szczęka bardzo różniły się od tych, jakie miał słynny szkielet Lucy znaleziony w pobliskim Hadar, przedstawiciel Australopithecus afarensis.

Analiza nowego znaleziska prowadzona przez dr. Briana Villmoare i prof. Williama Kimbela, dyrektora Instytutu Pochodzenia Człowieka Uniwersytetu Stanowego Arizony, ujawniła dramatyczne zmiany, jakie zaszły w procesie ewolucji. Wąskie zęby trzonowe, symetryczne zęby przedtrzonowe równomiernie rozłożone w szczęce – te cechy odróżniają wczesne gatunki linii rozwojowej hominidów, takich jak np. Homo habilis żyjący 2 miliony lat temu, od bardziej podobnych do małp australopiteków. Ale opadający podbródek czyni szczękę LD 350-1 podobną do przodka takiego jak Lucy.

– Znaleziona w Ledi-Geraru szczęka pomaga wypełnić lukę ewolucyjną między wczesnymi przedstawicielami rodzaju Homo a australopitekami – podkreśla Kimbel. – To fantastyczny przypadek kopalnego zapisu transformacji w krytycznym okresie ewolucji człowieka.

Globalne zmiany klimatu doprowadziły do osuszenia kontynentu afrykańskiego około 2,8 miliona lat temu, spowodowały – jak przypuszczają naukowcy – wymieranie niektórych gatunków zwierząt i pojawianie się nowych.

Dr DiMaggio i jej koledzy odkryli, że wśród ssaków, które pojawiły się w tym samym czasie, dominowały gatunki żyjące na otwartej przestrzeni porośniętej trawą i zaroślami, przecinanej licznymi rzekami. Krajobraz był prawdopodobnie podobny do niektórych miejsc w Afryce, takich jak Serengeti lub Kalahari. To inne środowisko niż to, w jakim żyły australopiteki, np. Lucy.

W okolicy Ledi-Geraru badacze znaleźli szczątki prehistorycznych antylop, słoni, hipopotamów i krokodyli oraz ryb.

– Widzimy obraz fauny sprzed 2,8 mln lat zamieszkującej okolice Ledi-Geraru – powiedziała prof. Kaye E. Reed. – Ale jest jeszcze zbyt wcześnie, by twierdzić, że za pochodzenie człowieka odpowiadają zmiany klimatyczne. Potrzebujemy znacznie większej ilości skamieniałych szczątków wczesnych przedstawicieli rodzaju Homo. Nadal będziemy ich poszukiwać w okolicy Ledi-Geraru.

Archeologia
Naukowcy zbadali szkielet rzymskiego gladiatora. Przełomowe wyniki analiz
Archeologia
Naukowcy odkryli kolejne tajemnice denisowian. Co wiemy o kuzynach Homo sapiens?
Archeologia
Przełomowe odkrycie archeologów. „Kwestionuje nasze rozumienie historii ludzkości"
Archeologia
Jakie tajemnice kryje stary żydowski cmentarz na Bródnie?
Archeologia
Czy wiek Stonehenge na pewno jest dobrze określony? Zaskakujące odkrycie naukowców