Egzamin na aplikacje prawnicze: prawo karne - pytania

26 września odbędzie się egzamin wstępny na aplikacje prawnicze. Wśród 150 pytań na teście ponad 20 proc. stanowią zwykle pytania z prawa karnego. To 1 lipca 2015 r. przeszło gruntowną reformę. Tym bardziej więc warto przyłożyć się do nauki z tej dziedziny prawa. Wspólnie z Wydawnictwem CH Beck publikujemy materiały, które mają pomóc w przygotowaniu do testu. Kodeks karny – część ogólna, to tylko ponad 100 artykułów; najczęściej pytania dotyczą kar, środków karnych, kontratypów, form stadialnych popełnienia przestępstwa, przedawnienia, zatarcia skazania.

Kary

Pojęcie i cel kary. Kara jest ujemną reakcją na przestępstwo bądź wykroczenie. Kara zatem jest środkiem stosowanym wobec sprawcy przestępstwa czy wykroczenia i ma do spełnienia określony cel, jakim jest zapobieżenie popełnieniu przestępstwa czy wykroczenia.

Cel ten kara może osiągnąć przez:

1) odstraszenie,

2) wychowanie czy

3) unieszkodliwienie.

Rodzaje kar. Zgodnie z art. 32 k.k. karami są: grzywna, ograniczenie wolności, pozbawienie wolności, 25 lat pozbawienia wolności i dożywotnie pozbawienie wolności.

Grzywna. Grzywnę wymierza się w stawkach dziennych, określając liczbę stawek oraz wysokość jednej stawki; jeżeli ustawa nie stanowi inaczej, najniższa liczba stawek wynosi 10, najwyższa zaś 540.

Sąd może wymierzyć grzywnę także obok kary pozbawienia wolności wymienionej w art. 32 pkt 3, jeżeli sprawca dopuścił się czynu w celu osiągnięcia korzyści majątkowej lub gdy korzyść majątkową osiągnął.

Ustalając stawkę dzienną, sąd bierze pod uwagę dochody sprawcy, jego warunki osobiste, rodzinne, stosunki majątkowe i możliwości zarobkowe; stawka dzienna nie może być niższa niż 10 złotych, ani też przekraczać 2000 złotych.

Ograniczenie wolności. Jeżeli ustawa nie stanowi inaczej, kara ograniczenia wolności trwa najkrócej miesiąc, najdłużej dwa lata; wymierza się ją w miesiącach i latach.

Kara ograniczenia wolności polega na:

1) obowiązku wykonywania nieodpłatnej, kontrolowanej pracy na cele społeczne (nieodpłatna, kontrolowana praca na cele społeczne jest wykonywana w wymiarze od 20 do 40 godzin w stosunku miesięcznym),

2) obowiązku pozostawania w miejscu stałego pobytu lub w innym wyznaczonym miejscu, z zastosowaniem systemu dozoru elektronicznego,

3) obowiązku, o którym mowa w art. 72 § 1 pkt 4–7a k.k.,

4) potrąceniu od 10 proc. do 25 proc. wynagrodzenia za pracę w stosunku miesięcznym na cel społeczny wskazany przez sąd.

W czasie odbywania kary ograniczenia wolności skazany nie może bez zgody sądu zmieniać miejsca stałego pobytu, ma obowiązek udzielania wyjaśnień dotyczących przebiegu odbywania kary.

Pozbawienie wolności. Kara pozbawienia wolności wymieniona trwa najkrócej miesiąc, najdłużej 15 lat; wymierza się ją w miesiącach i latach.

Uwaga! Orzeczenie kary grzywny lub ograniczenia wolności zamiast kary pozbawienia wolności. Jeżeli ustawa przewiduje zagrożenie karą pozbawienia wolności nieprzekraczającą ośmiu lat, można zamiast tej kary orzec grzywnę albo karę ograniczenia wolności, o której mowa w art. 34 § 1a pkt 1, 2 lub 4 KK.

Uwaga! Orzeczenie kary ograniczenia wolności obok kary pozbawienia wolności. W sprawie o występek zagrożony karą pozbawienia wolności, niezależnie od dolnej granicy ustawowego zagrożenia przewidzianego w ustawie za dany czyn, sąd może orzec jednocześnie karę pozbawienia wolności w wymiarze nieprzekraczającym trzech miesięcy, a jeżeli górna granica ustawowego zagrożenia wynosi przynajmniej dziesięć lat – sześć miesięcy, oraz karę ograniczenia wolności do lat dwóch. W pierwszej kolejności wykonuje się wówczas karę pozbawienia wolności, chyba że ustawa stanowi inaczej.

Środki karne

Środkami karnymi są:

1) pozbawienie praw publicznych (obejmuje utratę czynnego i biernego prawa wyborczego do organu władzy publicznej, organu samorządu zawodowego lub gospodarczego, utratę prawa do udziału w sprawowaniu wymiaru sprawiedliwości oraz do pełnienia funkcji w organach i instytucjach państwowych i samorządu terytorialnego lub zawodowego, jak również utratę posiadanego stopnia wojskowego i powrót do stopnia szeregowego; pozbawienie praw publicznych obejmuje ponadto utratę orderów, odznaczeń i tytułów honorowych oraz utratę zdolności do ich uzyskania w okresie trwania pozbawienia praw;

2) zakaz zajmowania określonego stanowiska, wykonywania określonego zawodu lub prowadzenia określonej działalności gospodarczej,

3) zakaz prowadzenia działalności związanej z wychowaniem, leczeniem, edukacją małoletnich lub z opieką nad nimi,

4) zakaz przebywania w określonych środowiskach lub miejscach, kontaktowania się z określonymi osobami, zbliżania się do określonych osób lub opuszczania określonego miejsca pobytu bez zgody sądu,

5) zakaz wstępu na imprezę masową (obejmuje wszelkie imprezy masowe na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej oraz mecze piłki nożnej rozgrywane przez polską kadrę narodową lub polski klub sportowy poza terytorium Rzeczypospolitej Polskiej),

6) zakaz wstępu do ośrodków gier i uczestnictwa w grach hazardowych (nie obejmuje uczestnictwa w loteriach promocyjnych),

7) nakaz okresowego opuszczenia lokalu zajmowanego wspólnie z pokrzywdzonym,

8) zakaz prowadzenia pojazdów,

9) świadczenie pieniężne,

10) podanie wyroku do publicznej wiadomości (sąd może orzec podanie wyroku do publicznej wiadomości w określony sposób, jeżeli uzna to za celowe, w szczególności ze względu na społeczne oddziaływanie skazania, jeżeli nie narusza to interesu pokrzywdzonego).

Zasady wymiaru kary i środków karnych

Ogólne dyrektywy. Sąd wymierza karę według swojego uznania, w granicach przewidzianych przez ustawę, bacząc, by jej dolegliwość nie przekraczała stopnia winy, uwzględniając stopień społecznej szkodliwości czynu oraz biorąc pod uwagę cele zapobiegawcze i wychowawcze, które ma osiągnąć w stosunku do skazanego, a także potrzeby w zakresie kształtowania świadomości prawnej społeczeństwa.