Orzeczenie potwierdza stanowisko Rzecznika Praw Pacjenta zaprezentowane w jednej z decyzji stwierdzającej naruszenie zbiorowych praw pacjentów. Rzecznik uznał, że jeden z dużych szpitali w województwie podkarpackim naruszał zbiorowe prawa pacjentów do świadczeń zdrowotnych, gdyż przez kilka miesięcy nie zapewnił  obsady lekarskiej w poszczególnych dniach w ramach nocnej i świątecznej pomocy lekarskiej i pielęgniarskiej. Skutek był taki, że trzeba było wstrzymać w tym czasie udzielanie pacjentom pomocy w nocy i w święta.

- Liczba zatrudnionych lekarzy powinna być dostosowana do potrzeby zapewnienia ciągłości świadczeń zdrowotnych, a obowiązkiem szpitala było takie zorganizowanie udzielania tych świadczeń, by móc zapewnić opiekę pacjentom w przypadku nagłego zachorowania lub pogorszenia stanu zdrowia - argumentował Rzecznik. Jego zdaniem praktyki szpitala naruszały zbiorowe prawa pacjentów do świadczeń zdrowotnych udzielanych z należytą starannością.

Szpital nie zgodził się ze stanowiskiem Rzecznika i zaskarżył wydaną decyzję do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego. Sąd decyzję uchylił, powołując się na wyjątkowe okoliczności związane z trwającym wówczas protestem lekarzy, który dla podmiotu leczniczego był sytuacją wyjątkową i nieprzewidywalną, nawet przy zachowaniu należytej staranności.

Innego zdania był NSA, do którego rzecznik pacjentów wniósł skargę kasacyjną. Podzielił stanowisko Rzecznika, że wcześniej zaplanowana i systematycznie prowadzona ogólnopolska akcja protestacyjna nie była zdarzeniem nieprzewidywalnym, a tym samym nie stanowiła rodzaju siły wyższej.

- Akcja protestacyjna nie była spontaniczna, a tym bardziej nie została zorganizowana z dnia na dzień. O planowanej akcji informowały ogólnopolskie media z wyprzedzeniem kilkutygodniowym. Nadto trudno uznać akcję protestacyjną trwającą od października 2017 r. do stycznia 2018 r. jako nagłą i nieprzewidywalną. Od dnia 29 września 2017 r. Szpital był przy tym informowany przez lekarzy, że nie wyrażają zgody na pracę w nocnej i świątecznej pomocy lekarskiej i pielęgniarskiej - zauważył NSA.

Sąd przypomniał, że obowiązkiem szpitala było takie zorganizowanie udzielania świadczeń zdrowotnych, aby móc zapewnić udzielanie świadczeń zdrowotnych pacjentom w przypadku nagłego zachorowania lub nagłego pogorszenia stanu zdrowia świadczeniobiorcy. Działania lekarzy, którzy wypowiedzieli klauzulę opt-out, nie zwalniało szpitala od podjęcia działań zapewniających prawa pacjentów.

W wyroku z 23 lutego 2021 r. NSA uchylił orzeczenie WSA i oddalił skargę szpitala na decyzję Rzecznika. Wyrok jest prawomocny.

sygn. akt II OSK 424/20