Mieszkaniec Krakowa przyjechał w 1981 r. do Austrii na podstawie polskiego paszportu, ale w 1989 r. wystąpił o zezwolenie na zmianę obywatelstwa z polskiego na austriackie. Nie czekając na decyzję Warszawy, został obywatelem Austrii. Zezwolenie, wydane ex post, uzyskał w 1993 r. Odebrał je osobiście 29 czerwca 1993 r., i z tą datą utracił obywatelstwo polskie – stwierdzili wojewoda małopolski oraz minister spraw wewnętrznych i administracji.

Mimo to konsul RP w Wiedniu wydał mu w 1993 r. paszport konsularny, ważny do września 2003 r. W 2000 r. odebrał także od prezydenta Krakowa dowód osobisty ważny bezterminowo. A w 2005 r., po zmianie ustawy o ewidencji ludności i dowodach osobistych, nowy dowód z dziesięcioletnim terminem ważności.

Gdy ważność się skończyła, złożył w 2015 r. do prezydenta Krakowa wniosek o wydanie kolejnego dowodu osobistego, w miejsce poprzedniego. Wtedy prezydent miasta odmówił, bo wnioskodawca nie przedłożył dokumentu, potwierdzającego posiadanie obywatelstwa polskiego. Wojewoda utrzymał w mocy decyzję, a minister oddalił odwołanie złożone przez wnioskodawcę.

Toczyło się już bowiem w tym czasie, rozpoczęte w 2015 r. na podstawie trybu określonego w obecnej ustawie z 2009 r. o obywatelstwie polskim, postępowanie administracyjne w sprawie odmowy potwierdzenia obywatelstwa polskiego. Wojewoda i minister spraw wewnętrznych i administracji zdecydowali, że nie mogą go potwierdzić, gdyż wnioskodawca nie posiada obecnie obywatelstwa polskiego. Zgodnie z poprzednią ustawą z 1962 r. o obywatelstwie polskim, ale również z obecną ustawą z 2009 r., obywatel traci je, jeżeli uzyskał zezwolenie właściwego organu polskiego na zmianę obywatelstwa i nabył obywatelstwo obce. W ocenie organów oba te warunki zostały spełnione.

Wnioskodawca bronił swoich racji. Skargę w sprawie o odmowę potwierdzenia obywatelstwa polskiego złożył do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie.

Od WSA w Krakowie domagał się uchylenia odmowy wydania dowodu osobistego. Wreszcie, po przegranej w obu sprawach, złożył skargi kasacyjne do Naczelnego Sądu Administracyjnego.

Zdaniem skarżącego nie zrzekł się on obywatelstwa, więc nie można go było pozbawiać decyzją zezwalającą na zmianę obywatelstwa. Konstytucja RP stanowi, że obywatel polski nie może utracić obywatelstwa polskiego, chyba że sam się go zrzeknie. A za tym, że tak nie było, przemawiać ma fakt, iż już po wydaniu decyzji zezwalającej na zmianę obywatelstwa polskiego wydano mu paszport konsularny i dwa dowody osobiste.

NSA stanął więc przed pytaniem, czy skarżący utracił obywatelstwo polskie, czy też – wobec późniejszego wydania mu paszportu konsularnego oraz dwukrotnie polskiego dowodu osobistego – nadal je posiada. Sąd zamknął sprawę, odpowiadając, że wobec uzyskania zezwolenia na zmianę obywatelstwa polskiego na austriackie i nabycia obywatelstwa austriackiego skarżący utracił obywatelstwo polskie.

Zgodnie z przepisami obowiązującej obecnie ustawy z 2009 r. obywatel polski może posiadać równocześnie obywatelstwo polskie i obywatelstwo innego państwa.

Ci, którzy je utracili, mogą się starać o uznanie za obywatela polskiego, albo też o przywrócenie obywatelstwa polskiego.

W Polsce należałoby natomiast uaktualniać rejestry danych o nabyciu i utracie obywatelstwa polskiego.

sygnatura akt: II OSK 1715/16 II OSK 301/17