- Wójt musi zawiadomić spadkobierców poprzedniego właściciela nieruchomości, wywłaszczonej na rzecz gminy, o zamiarze użycia tej nieruchomości na inny cel niż określony w decyzji o wywłaszczeniu oraz o związanej z tym możliwości złożenia wniosku o zwrot nieruchomości. Czy dopuszczalność zwrotu zależy od złożenia wniosku przez wszystkich spadkobierców?
Nie.
Zgodnie z ustawą o gospodarce nieruchomościami (dalej u.g.n.) nieruchomość może być wywłaszczona tylko na rzecz Skarbu Państwa albo jednostki samorządu terytorialnego. Organem właściwym w sprawach wywłaszczenia jest starosta, a w decyzji o wywłaszczeniu trzeba wskazać m.in. na jakie cele nieruchomość jest wywłaszczana.
Po zmianach wprowadzonych od 14 maja 2019 r., w uzupełnionym art. 136 u.g.n. przyjęto, że w razie zamiaru użycia wywłaszczonej nieruchomości lub jej części na inny cel niż określony w decyzji o wywłaszczeniu, właściwy organ (w przypadku nieruchomości wywłaszczonej na rzecz gminy – wójt) zawiadamia poprzedniego właściciela lub jego spadkobiercę o tym zamiarze. Równocześnie trzeba poinformować poprzedniego właściciela lub jego spadkobiercę o możliwości zwrotu wywłaszczonej nieruchomości lub udziału w tej nieruchomości albo części wywłaszczonej nieruchomości lub udziału w tej części. W razie braku możliwości ustalenia adresu poprzedniego właściciela lub jego spadkobiercy zawiadomienia dokonuje się w drodze obwieszczenia. Obwieszczenie powinno być podane do publicznej wiadomości na okres 3 miesięcy przez wywieszenie w siedzibie organu i umieszczenie w Biuletynie Informacji Publicznej. Informację o obwieszczeniu ogłasza się w lokalnej prasie – o zasięgu obejmującym co najmniej powiat, na terenie którego znajduje się nieruchomość. Dopuszczalność uwzględnienia żądania zwrotu zgłoszonego przez byłego współwłaściciela lub jego spadkobierców nie jest uzależniona od zgody pozostałych byłych współwłaścicieli lub ich spadkobierców.
Omawiane zawiadomienie musi zawierać m.in. informację o tym, że z wnioskiem o zwrot występuje się do starosty oraz pouczenie o skutkach niezłożenia tego wniosku w terminie. W razie niezłożenia przez uprawnionego wniosku o zwrot w terminie 3 miesięcy od dnia otrzymania zawiadomienia (albo od dnia następującego po dniu, w którym upłynął 3-miesięczny okres podania obwieszczenia do publicznej wiadomości), uprawnienie do zwrotu wygasa. Dodatkowo przyjęto, że uprawnienie do zwrotu wygasa, jeżeli od dnia, w którym decyzja o wywłaszczeniu stała się ostateczna, upłynęło 20 lat, a w tym terminie uprawniony nie złożył wniosku o zwrot. W takim przypadku właściwy organ nie ma obowiązku zawiadamiania i informowania poprzedniego właściciela lub jego spadkobiercy. Regulacje te stosuje się odpowiednio do nieruchomości nabytych przez Skarb Państwa lub samorząd w drodze umowy (art. 142a u.g.n.). Omawiana nowelizacja zawiera także przepisy przejściowe.
W przypadku gdy wskazany wyżej 20-letni termin upłynął przed 14 maja 2019 r. albo gdy od 14 maja 2019 r. do upływu tego 20-letniego terminu pozostało nie więcej niż 12 miesięcy, wniosek o zwrot można złożyć do 14 maja 2020 r. (dotyczy to także nieruchomości nabytych przez Skarb Państwa lub samorząd w drodze umowy). W sytuacji gdy w okresie od 1 stycznia 1998 r. do 14 maja 2019 r. – ze względu na brak zgody wszystkich uprawnionych bądź nabycie nieruchomości przez Skarb Państwa lub samorząd w drodze umowy – żądanie zwrotu wywłaszczonej nieruchomości lub jej części:
- nie zostało zgłoszone w 3-miesięcznym terminie od otrzymania zawiadomienia albo
- nie zostało uwzględnione
- poprzedni właściciel albo jego spadkobierca może złożyć żądanie zwrotu do 14 maja 2020 r.
Do spraw o zwrot wywłaszczonych nieruchomości wszczętych i niezakończonych ostateczną decyzją przed 14 maja 2019 r. stosuje się przepisy u.g.n. w nowym brzmieniu, z wyłączeniem przepisu wygaszającego uprawnienie do zwrotu po upływie 20 lat od dnia, w którym decyzja o wywłaszczeniu stała się ostateczna.
Autorka jest radcą prawnym
podstawa prawna: ustawa z 4 kwietnia 2019 r. o zmianie ustawy o gospodarce nieruchomościami (Dz.U. z 2019 r. poz. 801)
