Unia przegrywa pod Calais

Rozpoczęty w czwartek wieczorem w Brukseli szczyt UE musi się zmierzyć z kryzysem migracyjnym. Szokujące zdjęcia z ostatnich dni z francuskiego Calais, gdzie setki imigrantów włamywały się do stojących w korkach ciężarówek zmierzających w stronę kanału La Manche, symbolizują klęskę polityki migracyjnej w UE.

Najpierw Włochy nie radzą sobie z napływem imigrantów z Afryki. Teoretycznie, w myśl obowiązującej w UE konwencji dublińskiej, powinni każdego przybysza zarejestrować, pobrać odciski palców i rozpocząć procedurę azylową. Taka osoba mogłaby oczywiście podróżować po innych krajach UE, ale z każdego mogłaby być cofnięta do Włoch: to one, jako kraj przekroczenia granicy Unii, są za nią odpowiedzialne.

Władze włoskie jednak tego nie robią, bo – jak twierdzą – fala imigrantów jest zbyt duża i Unia im nie pomaga. Łamią więc konwencję dublińską, kupują przybyszom bilety i wysyłają ich dalej.

Wielu jedzie do Niemiec i Szwecji, bo tam mają największe szanse na azyl. Ale niektórzy ruszają też w stronę Francji, którą traktują jako kraj przerzutowy do Wielkiej Brytanii. Koczują na dzikich obozowiskach, chowają się na poboczach i gdy tylko ciężarówki zwalniają w kolejce do przeprawy tunelem pod kanałem La Manche, zdesperowani próbują się do nich dostać.

Francja walczy z tym nieudolnie. Po pierwsze, chce się pozbyć przybyszów. Po drugie, uważa, że Wielka Brytania powinna im pomagać. Bo to ona, jako kraj poza strefą Schengen, odpowiada za kontrolę paszportową w Calais. – Nie możecie myśleć, że jesteście wyspą i jesteście chronieni. To wy musicie zadbać o swoje zewnętrzne granice – mówiła mer Calais.

Podobny mechanizm obserwujemy w Europie Południowo-Wschodniej, gdzie Grecja nie rejestruje imigrantów, którzy następnie przez Serbię przedostają się nielegalnie na Węgry. W tym roku przybyło ich już ponad 60 tysięcy. Tam co prawda są rejestrowani, ale natychmiast wysyłani do Austrii, która z kolei próbuje ekspediować ich do Niemiec. Oba kraje mają prawo, i korzystają z niego, odesłania przyjezdnych na Węgry, bo tam zostali oni zarejestrowani.

Ale Budapeszt właśnie dwa dni temu ogłosił, żeby się nie wysilały, bo i tak z powrotem imigrantów nie przyjmie. Jeśli chcą ich wysłać do kraju przekroczenia granicy UE, to powinni kupić im bilety do Grecji. Faktycznie więc wypowiedział konwencję dublińską. Państwa oskarżają się więc nawzajem, a kolejne dziesiątki tysięcy imigrantów płyną łodziami przez Morze Śródziemne i Morze Egejskie.

Unia Europejska próbuje na to odpowiedzieć dwutorowo. Przede wszystkim chce zmniejszyć napływ imigrantów u źródła. Temu służy współpraca z krajami tranzytowymi, takimi jak Nigeria, a także zatwierdzona ostatnio akcja militarna na Morzu Śródziemnym wymierzona w przemytników organizujących przerzut z Libii do Włoch. Drugim elementem jest okazanie solidarności z tymi najbardziej obciążonymi, czyli z Włochami i Grecją.

UE ma zatwierdzić plan rozlokowania 40 tysięcy już tam przybyłych – 24 tys. we Włoszech i 16 tys. w Grecji – we wszystkich krajach UE. W tej sprawie właściwie jest już zgoda, ale pod pewnymi warunkami.

– Musimy mieć pewność, że to jest mechanizm absolutnie nadzwyczajny i tymczasowy. Żeby nie tworzyć wrażenia, że przy każdym następnym kryzysie będzie się go stosować. I żeby nie stanowiło to zaproszenia dla kolejnej fali imigrantów – mówi nieoficjalnie polski dyplomata.

Do rozstrzygnięcia pozostaje także klucz, według którego imigranci zostaną rozlokowani. Komisja Europejska zaproponowała kilka tygodni temu, żeby stosować zestaw czterech kryteriów: liczba ludności, dochód narodowy, bezrobocie i liczba dotychczas przyjętych azylantów. Te tzw. obowiązkowe kwoty nie spodobały się jednak wielu państwom, w tym szczególnie Europie Środkowo-Wschodniej, w tym Polsce (która musiałaby wtedy przyjąć ponad 3600 osób).

– Wielu kwestionowało kryterium liczby dotychczasowych azylantów. Bo ona nie oddaje złożoności polityki migracyjnej – przekonuje polski dyplomata. Na przykład nasz kraj przyjmuje bardzo mało azylantów, wydaje natomiast dużo tzw. wiz narodowych (na pobyt tylko w Polsce, bez prawa podróżowania w strefie Schengen). Wydał ich w ubiegłym roku 270 tys., głównie Ukraińcom. Podobnie argumentuje Hiszpania, która przyjęła u siebie setki tysięcy imigrantów, ale dając im prawo pobytu, a nie status uchodźcy, i mozolnie ich integrując z hiszpańskim społeczeństwem. Tymczasem Niemcy z zasady przyjezdnych traktują jako poszukujących azylu, stąd wysoki wskaźnik azylantów.