Departament Stanu USA krytykuje Polskę za antysemityzm

– Pozostanie PiS u władzy jest gwarancją, że Polska nie będzie płacić za niemieckie zbrodnie – powiedział w maju ubiegłego roku prezes PiS Jarosław Kaczyński. Dodał, że Żydzi powinni zwrócić się bezpośrednio do Niemiec. Jego wypowiedź trafiła do raportu o przestrzeganiu wolności religijnej na świecie w 2019 roku, przygotowanego przez amerykański Departament Stanu. Raportu, w którym wyjątkowo mocno zaakcentowano polski antysemityzm.

Podobne opracowania Amerykanie przedstawiają co roku i dotyczą wszystkich krajów. Największy wpływ na opracowanie poszczególnych części mają placówki dyplomatyczne. „Dziękujemy oddanemu personelowi w naszych ambasadach i konsulatach za monitorowanie i promowanie wolności religijnej oraz za szczegółowe kronikowanie wydarzeń związanych z wolnością przekonań" – głosi wstęp do opracowania.

Część o Polsce nie ogranicza się do antysemityzmu. Można w niej przeczytać m.in. o kilku aktach agresji wobec księży katolickich, w tym ataku nożownika na ks. Ireneusza Bakalarczyka we Wrocławiu, albo zdarzeniu w parafii św. Jana Chrzciciela w Szczecinie, w którym ucierpiał proboszcz. Amerykanie wspominają nawet o próbach rejestracji w Polsce Kościoła Latającego Potwora Spaghetti.

Jednak najwięcej miejsca poświęcono właśnie antysemityzmowi. W samym niedługim wstępie do polskiej części to słowo pojawia się aż dziewięć razy. „Media, organizacje i same organizacje żydowskie podawały, że poziom antysemityzmu pozostaje relatywnie wysoki, szczególnie w internecie" – wynika z raportu.

Zdaniem Amerykanów na niestosowne komentarze pozwalają sobie też politycy. „Przywódcy partii rządzącej wydawali w ciągu roku oświadczenia, które przez grupy żydowskie i innych obserwatorów zostały skrytykowane jako niedelikatne. Niektórzy parlamentarzyści opozycji dokonywali antysemickich uwag" – głosi raport.

Przykład idzie z góry

Stosunkowo wiele przykładów dotyczy restytucji mienia. Oprócz wypowiedzi prezesa PiS Amerykanie przytaczają też m.in. słowa premiera Mateusza Morawieckiego, który mówił, że wypłata przez Polskę odszkodowań związanych z II wojną światową byłaby „pośmiertnym zwycięstwem Hitlera". W raporcie znalazło się też kilka wypowiedzi polityków prawicy niezwiązanych z PiS, przykładowo ówczesnego wicemarszałka Sejmu Stanisława Tyszki z Kukiz'15, który mówił, że „polski rząd już nawet nie jest na kolanach, ale leży plackiem przed USA i Izraelem".

Jest też mowa m.in. o spaleniu kukły Judasza w Pruchniku, wyczynach byłego księdza Jacka Międlara albo badaniu Ligi Przeciw Zniesławieniom, potwierdzającym wysoki poziom antysemityzmu w Polsce.

To nie pierwszy raz, gdy znaczna część raportu poświęcona jest temu zagadnieniu. Podobnie było w opracowaniu za 2018 rok, w którym Sejm przyjął nowelizację ustawy o IPN. Zresztą w najnowszym opracowaniu Departament Stanu pisze, że internetowy hejt wobec Żydów wzrósł właśnie wtedy i nie opada.

Gorzej na Zachodzie?

Czy pod rządami PiS Polska staje się krajem antysemickim? Europoseł PiS Ryszard Czarnecki twierdzi, że nie. – Po pierwsze, realny antysemityzm jest w krajach Europy Zachodniej, gdzie bardzo często osoby w jarmułkach, podobnie jak synagogi, są obiektem ataków, a poziom agresji rośnie. Po drugie, nie odpowiadamy za antysemickie wypowiedzi polityków opozycji – komentuje. – Zresztą przez polityków i zwolenników Konfederacji Prawo i Sprawiedliwość często jest przedstawiana jako partia filosemicka, prożydowska i proizraleska – dodaje.

Zauważa, że różne raporty kreślą różny obraz naszego kraju. Np. na liście najbardziej antysemickich wydarzeń w roku 2019, autorstwa Centrum Szymona Wiesenthala, nie ma informacji o Polsce.

Prof. Michał Bilewicz z Centrum Badań nad Uprzedzeniami UW twierdzi jednak, że antysemityzm rzeczywiście stał się bardziej widoczny. – Nie widzimy znaczących zmian, jeśli chodzi o postawy Polaków. Zmieniło się to, że do czasu nowelizacji ustawy o IPN w 2018 roku antysemityzm był bardziej ukryty. Ludzie nie przyznawali się do takich poglądów, a politycy nie używali takiego języka. Od czasu nowelizacji znacznie przybyło też antysemickiego hejtu w internecie – komentuje. I dodaje, że niektóre międzynarodowe badania, dla przykładu instytutu ComRes dla CNN sprzed dwóch lat, sytuują Polskę w niechlubnej czołówce antysemickiej.