W przeciwnym razie osoba pozwana bezzasadnie mogłaby mieć w istotny sposób ograniczoną lub utrudnioną możliwość ochrony swoich praw, będąc zmuszoną do uczestniczenia w procesie toczącym się przed sądem w odległej miejscowości. Od tak ustalonej właściwości ogólnej istnieje szereg wyjątków, w tym przypadki właściwości przemiennej i wyłącznej. Stosownie do art. 34 KPC w zw. z art. 31 KPC powództwo o ustalenie istnienia umowy, o jej wykonanie, rozwiązanie lub unieważnienie, jak też o odszkodowanie z powodu niewykonania lub nienależytego wykonania umowy można wytoczyć przed sąd według przepisów o właściwości ogólnej, bądź przed sąd miejsca jej wykonania. W razie wątpliwości miejsce wykonania umowy powinno być stwierdzone dokumentem. Właściwość przemienna sądu do którego pozew został wniesiony powinna wynikać z okoliczności wskazanych w pozwie (uchwała Sądu Najwyższego z dnia 9 czerwca 2005 r. sygn. akt III CZP 28/05). Z kolei jak wynika z treści art. 38 § 1 KPC powództwo o własność lub o inne sprawy rzeczowe na nieruchomości, jak również powództwo o posiadanie nieruchomości można wytoczyć wyłącznie przed sąd miejsca jej położenia.

Czytaj także: Strony stosunku pracy a kwestia właściwości sądu

W orzecznictwie i doktrynie przyjmuje się, że odstąpienie od umowy jest oświadczeniem woli o charakterze prawno kształtującym, a jego skutkiem jest upadek zobowiązania ex tunc, co oznacza, że ma moc wsteczną, powodując wygaśniecie umowy oraz powrót do stanu przed zawarciem umowy. Poglądy o zniweczeniu umowy na skutek odstąpienia, oparte na sformułowaniu art. 395 § 2 k.c. trafne są w podniesieniu do skutków obligacyjnych jej istotnych postanowień. Zwrot ustawowy "umowa uważana jest za nie zawartą" wskazuje na element fikcji, konieczny w sytuacji, gdy po pierwsze, umowa była zawarta, po drugie, w znacznej części może być już wykonana, po trzecie, w kolejnych przepisach ustawa określa przywracanie stanu sprzed jej wykonania, a ponadto uprawnia odstępującego do odszkodowania od drugiej strony odpowiedzialnej za niewykonanie zobowiązania (art. 494 k.c.).

Właściwość miejscowa ogólna, określona w art. 27–30 KPC, opiera się na regule actor sequitur forum rei, poddającej rozpoznanie sprawy sądowi terytorialnie właściwemu dla Pozwanego.

Właściwość miejscowa ogólna , w tym z art. 30 kpc ma charakter podstawowy. Przepisy o właściwości przemiennej , jako odstępstwo od zasady należy interpretować bardzo ściśle.

Zatem nie jest możliwe stosowanie tych przepisów w przypadkach wyraźnie nie wskazanych w ustawie.

Jeżeli Pozwany jest osobą prowadząca działalność gospodarczą, Powód winien skierować powództwo przed sądem, w którego okręgu znajduje się miejsce prowadzania działalności gospodarczej Pozwanego.

Uchwała Sądu Najwyższego - Izba Cywilna z dnia 4 stycznia 1995 r. III CZP 148/94, która powyższą kwestie rozstrzyga w sposób definitywny-

„Powództwo o roszczenie majątkowe skierowane przeciwko osobie fizycznej prowadzącej ewidencjonowaną działalność gospodarczą, związane z tą działalnością, wytoczyć można przed sąd, w którego okręgu znajduje się miejsce prowadzenia tej działalności (zakład)"

Roszczenie o zwrot spełnionego świadczenia po odstąpieniu od umowy nie mieści się w zakresie zastosowania art. 34 KPC nie będąc już roszczeniem o wykonanie umowy lub odszkodowanie z powodu jej niewykonania lecz roszczeniem wynikającym ze zniweczenia łączącego strony stosunku umownego na skutek jednostronnego oświadczenia woli jednej ze stron.

Zatem wskazać należy, że Powód, który w procesie wywodzi swoje roszczenie z przepisów o rękojmi za wady (art. 560 KC.), która sanowi szczególny rodzaj odpowiedzialności sprzedawcy za nienależyte wykonanie umowy, a podstawa ta stwarza dla kupującego specjalny rodzaj roszczenia. Tak – Postanowienie Sądu

Okręgowego w Poznaniu - XIV Wydział Cywilny z siedzibą w Pile z dnia 14 lutego 2020 r. XIV C 698/19.

Jak wskazał Sąd Apelacyjny w Krakowie wydając Postanowienie w dniu 23 stycznia 2013 r. I ACz 2138/12, a dotyczącym właściwości miejscowej sądu w sprawie o zwrot spełnionego świadczenia po odstąpienie od umowy:

„Roszczenie pozwu opiera się bowiem nie na zawartej przez strony umowie, ale na jednostronnym oświadczeniu powodów o odstąpieniu od tej umowy z uwagi na wady przedmiotu sprzedaży, tym samym zobowiązanie z umowy sprzedaży w istocie wygasło. Powodowie wywodzą swoje roszczenie z przepisów regulujących skutki odstąpienia od umowy, które stanowią podstawę odrębnego roszczenia nie pokrywającego się z roszczeniami o wykonanie lub o odszkodowanie z tytułu niewykonania tej umowy".

Powyższa linia orzecznicza jest już ugruntowana i przytoczyć tutaj można choćby; postanowienie Sądu Okręgowego w Szczecinie VIII Wydział Gospodarczy dnia 23 maja 2018 r. Sygn. akt VIII Gz 123/18;

Norma art. 34 KPC pozwala powodowi określić właściwość Sądu miejsca wykonania umowy jedynie w sytuacjach, gdy roszczenie dotyczy zawarcia umowy, ustalenia jej treści, zmiany umowy oraz roszczeń z tytułu niewykonania umowy lub nienależytego jej wykonania. W doktrynie słusznie przyjmuje się, że powództwo o wykonanie umowy dotyczy roszczeń o wykonanie zarówno świadczenia zasadniczego, jak i świadczeń ubocznych, a także o zwrot już wykonanych świadczeń, jeżeli jest to przewidziane w umowie (np. zwrot udzielonej zaliczki, zabezpieczenia czy też zwrot świadczenia w przypadku umowy pod warunkiem rozwiązującym). Powództwo o odszkodowanie z powodu niewykonania lub nienależytego wykonania umowy może obejmować wszelkiego rodzaju roszczenia wynikające z niewykonania lub nienależytego wykonania umowy, np. o wypłatę odszkodowania z tytułu naprawienia szkody wynikłej z samego niewykonania lub nienależytego wykonania zobowiązania ( art. 471 KC), o naprawienie szkody powstałej wskutek zwłoki ( art. 477 § 1 i art. 486 § 1 KC), a także żądanie zapłaty odsetek za czas opóźnienia ( art. 481 § 1 KC) i kary umownej ( art. 484 § 1 KC). Zakresem roszczeń odszkodowawczych z tytułu niewykonania i nienależytego wykonania umowy objęte są także roszczenia o naprawienie szkody powstałej przy samym zawieraniu umowy ( art. 387 § 2 i art. 390 § 1 KC) oraz z powodu niedojścia umowy do skutku ( art. 103 § 3 KC). (Jacek Gudowski, Maria Jędrzejewska, Komentarz do art. 34 Kodeksu postępowania cywilnego, Lex)

Nie ma charakteru wykonania umowy żądanie zwrotu świadczenia po odstąpieniu przez kupującego od umowy sprzedaży na podstawie rękojmi za wady (por. postanowienie SN z dnia 21 lutego 1983 r., II CZ 7/83, OSNCP 1983, nr 11, poz. 178). Sąd Najwyższy wskazał, że charakter wykonania umowy ma co do zasady zwrot dokonanych świadczeń, jeżeli opiera się on przykładowo na umowie o odstąpieniu od umowy. Tymczasem roszczenie pozwu opiera się na jednostronnym oświadczeniu powoda, jako kupującego, o odstąpieniu od zawartej przez strony umowy sprzedaży, powód wywodzi to swoje roszczenie z przepisów o rękojmi za wady ( art. 560 § 1 KC), która jest szczególnym rodzajem odpowiedzialności sprzedawcy za nienależyte wykonanie umowy, a podstawa ta stwarza dla kupującego specjalne roszczenie.

Roszczenie o zwrot spełnionego świadczenia po odstąpieniu od umowy na podstawie rękojmi za wady nie mieści się w zakresie zastosowania art. 34 k.p.c., nie będąc już roszczeniem o wykonanie umowy lub odszkodowaniem z powodu jej niewykonania, lecz roszczeniem wynikającym ze zniweczenia łączącego strony stosunku umownego na skutek jednostronnego oświadczenia woli jednej ze stron, stąd właściwym miejscowo sądem- będzie sąd dla siedziby Pozwanego.