Jacek Trela: Czy wybory prezydenckie były równe

Opadają emocje wyborcze. Czekamy jeszcze na rozpoznanie przez Sąd Najwyższy protestów, których wpłynęło wyjątkowo dużo. Dotychczasowa praktyka orzecznicza nie daje wielkich szans na zmianę wyniku wyborczego. Co nie znaczy, że protesty nie powinny być składane, choćby dla udokumentowania naruszeń prawa wyborczego i innych nieprawidłowości.

Zgodnie z art. 127 ust. 1 Konstytucji RP prezydenta wybiera się w wyborach powszechnych, bezpośrednich, tajnych i równych. O ile dochowanie w ostatnich wyborach zasady bezpośredniości i tajności nie budzi wątpliwości, o tyle już do ich powszechności można mieć zastrzeżenia, zważywszy na liczne przypadki uniemożliwienia głosowania Polakom za granicą. Służby konsularne nie wszędzie wywiązały się z obowiązku takiego zorganizowania wyborów, żeby można było je uznać za powszechne, czyli dostępne dla wszystkich uprawnionych.

Czytaj też:

Pilnujmy swego prawa wyborczego

SN znów ma do odegrania pierwszoplanową rolę

Czy protesty wywrócą wynik wyborów prezydenckich?

Jeszcze gorzej było z zasadą równości. O równości wyborów mówi się w znaczeniu materialnym, czyli że każdy głos tyle samo znaczy. I tu nie można mieć żadnych zastrzeżeń.

Co innego z równością w znaczeniu formalnym. Począwszy od tego, że kandydaci zgłoszeni po 10 maja mieli znacznie krótszy czas na zebranie wymaganych 100 tys. podpisów poparcia niż kandydaci, którzy zgłosili się w pierwszym terminie wyborczym.

Zasada ta to również konieczność zapewnienia równego dostępu kandydatów do mediów publicznych. Obowiązek ten spoczywa na kierownictwie tych mediów i na Krajowej Radzie Radiofonii i Telewizji. Ani zarząd TVP SA, ani KRRiT nie sprostały temu obowiązkowi. TVP zaangażowała się w promocję jednego kandydata, a KRRiT nie interweniowała wobec tej jednostronności przekazu. Przeciwnie, był on wzmacniany antykampanią drugiego z kandydatów. Z ekranów publicznej telewizji padały zarzuty, że odbierze 500+, 13. emeryturę, zapłaci Żydom odszkodowania itp.

Po wyborach Towarzystwo Dziennikarskie stwierdziło: „Kampania wyborcza w mediach rządowych pozwala mówić o fałszerstwie całych wyborów. Zamiast pluralizmu, bezstronności i wyważenia mieliśmy w tych mediach apoteozę jednego kandydata i zohydzanie jego głównego konkurenta przez cały czas kampanii, a nawet podczas ciszy wyborczej".

Bezprecedensowe wsparcie

Zasadę równości naruszył także rząd. Sam premier jeździł po Polsce i rozdawał samorządom czeki, których pokrycia nie ma, bo ustawa dająca podstawę wystawiania czeków nie została jeszcze uchwalona. Jest w trakcie prac w komisji sejmowej, więc nie wiadomo, czy obietnica zostanie dotrzymana. Był to zabieg marketingowy, ale czy przystoi on premierowi? I czy przystoi premierowi, który był prezesem zarządu Banku Zachodniego WBK i forsującym wejście Polski do strefy euro członkiem Rady Gospodarczej przy premierze Donaldzie Tusku, mówić na wiecu w Chodzieży o kandydacie na prezydenta: „Chciałem powiedzieć coś o Rafale. Otóż jest pan Rafał, Rafał Zapominalski. Tak go nazwijmy. Zapomniał o tym, że był działaczem politycznym już od 15 lat, ponad 15 lat w Platformie. (...) A więc krew z krwi, kość z kości działacz polityczny PO. Człowiek ze stajni pana Balcerowicza, pana Rostowskiego. Turboliberał"? I dalej mówił premier: „w Warszawie (...) prąd dostarczają Niemcy, ciepło dostarczają Francuzi. Tramwaje budują Koreańczycy, metro budują Włosi i Turcy. (...)Wypożyczalnie rowerów też są niemieckie. To tak ma wyglądać Polska, panie Rafale?".