Zjawisko to określa się jako idea pitching (łowienie pomysłów) – dotyczy ono usług graficznych, reklamowych i PR. Prywatna firma ogłasza przetarg, do którego zwykle zaprasza określone agencje. Nie wszyscy o nich wiedzą. Firma zbiera oferty, często wymagając, aby zawierały szczegółowe propozycje działań. Potem wybiera jedną z agencji (zwykle tę oferującą najniższą cenę) i przekazuje jej pomysły zgłoszone przez pozostałe. Większe firmy, mające własne działy komunikacji, mogą też same realizować przedstawione w przetargu koncepcje.

– Nie ma chyba w Polsce agencji PR, która w ciągu ostatnich kilku lat w przetargu nie została potraktowana nie fair – mówi Rafał Sałak, odpowiedzialny za komunikację w Prowly.com. – To, że w przetargu nie zostaje wybrana żadna agencja, jest normalne, firma ma prawo nie być zadowolona z żadnej propozycji. Gdy jednak część zebranych w ten sposób pomysłów jest później wykorzystana, to patologia – podkreśla.

Udział w przetargu kosztuje.

– Zwykle nad przygotowaniem oferty trzy–cztery osoby pracują dwa tygodnie. Tylko 5–10 proc. firm płaci za udział w przetargu, aby zrekompensować te koszty – mówi Jerzy Ciszewski, redaktor naczelny portalu publicrelations.pl.

Agencje mają jednak małe możliwości dochodzenia swoich praw, często bowiem wymaga się od uczestników podpisania klauzul o poufności, przewidujących wysokie kary za ujawnienie szczegółów przetargu.

– Skierowanie sprawy do sądu wiąże się też z dodatkowymi kosztami i pochłania czas, a wygrana jest niepewna – mówi Ciszewski.

Jeśli agencja zgodziła się na warunki przedstawione w ogłoszeniu, jest związana umową. Może tylko próbować zaskarżyć pewne klauzule jako naruszające zasady konkurencji. Dlatego w branży uważa się, że lepsze efekty mogą przynieść działania pozaprawne.

– Przykładowo odmowa uczestniczenia w przetargach – mówi Rafał Sałak. – Jak długo będą agencje, które godzą się na każde warunki przetargowe, nawet gdy zachodzi podejrzenie, że konkurs celowo nie zostanie rozstrzygnięty – klienci nie zmienią podejścia.

Jerzy Ciszewski podkreśla jednak, że mniejsze agencje nie mogą sobie pozwolić na niestartowanie w przetargach.

– Dlatego związki firm PR powinny uświadamiać klientom, że takie działanie jest szkodliwe dla ich wizerunku. Na Zachodzie przedsiębiorstwa mają swoje kodeksy dobrych praktyk i ściśle ich przestrzegają. Związki firm powinny też lobbować za uregulowaniem tej kwestii. Bez dobrego prawa zawsze będą podejrzenia, że przetarg jest ustawiony i nieuczciwy.

Igor Postuła z Uniwersytetu Warszawskiego uważa, że przed kradzieżą pomysłów można bronić się zastrzeżeniem, że propozycje działań PR są tajemnicą przedsiębiorstwa.

– Nawet jeśli nie rozwiąże to całkowicie problemu, to z pewnością ułatwi dowodzenie w sądzie. Trzeba wykazać tylko naruszenie i wysokość szkody. Przetargi organizowane przez prywatne firmy nie podlegają przepisom o zamówieniach publicznych, tylko kodeksowi cywilnemu. Warunki przetargu ustala organizator, a jeśli zainteresowani uznają ryzyko za zbyt duże, mogą zrezygnować z udziału. Nie wydaje mi się, żeby potrzebna była zmiana przepisów. Między prywatnymi podmiotami obowiązuje swoboda umów, w którą ustawodawca nie powinien ingerować – podkreśla.