Żeby odpowiedzieć na pytanie, czy wójt (burmistrz, prezydent miasta) może być prezesem ochotniczej straży pożarnej, trzeba sięgnąć do przepisów dwóch ustaw: o ochronie przeciwpożarowej (dalej: ustawa ppoż) i o ograniczeniu prowadzenia działalności gospodarczej przez osoby pełniące funkcje publiczne (dalej: ustawa antykorupcyjna).
Stowarzyszenie przedsiębiorcą
Zgodnie z art. 19 ust. 1 ustawy ppoż ochotnicza straż pożarna i związek ochotniczych straży pożarnych funkcjonują na podstawie przepisów ustawy z 7 kwietnia 1989 r. – Prawo o stowarzyszeniach (tekst jedn. DzU z 15 września 2015 r., poz. 1393). Zgodnie z jej przepisami są to zatem dobrowolne, samorządne i trwałe zrzeszenia o niezarobkowych celach.
Nie oznacza to jednak, że stowarzyszenia nie mogą prowadzić działalności gospodarczej. Możliwość taką przewidują wprost przepisy ustawy – Prawo o stowarzyszeniach (por. art. 34 tej ustawy). Potwierdzają to także orzeczenia sądów administracyjnych – w tym m.in. wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z 12 stycznia 2006 r. (sygn. II OSK 787/05). Czytamy w nim, że stowarzyszenie może prowadzić działalność gospodarczą według ogólnych zasad określonych w odrębnych przepisach. A dochód z działalności stowarzyszenia służy do realizacji celów statutowych i nie może być przeznaczony do podziału między członków. Gospodarczego celu działalności – zdaniem sądu – nie niweczy fakt, że dochód z jej prowadzenia jest przeznaczony na działalność statutową.
Działalność statutowa i działalność gospodarcza są odrębnymi rodzajami działalności, przy czym możliwość prowadzenia działalności gospodarczej jest uwarunkowana tym, że dochód z jej prowadzenia przeznaczony będzie na cele statutowe stowarzyszenia, a nie będzie podlegał podziałowi między członków stowarzyszenia. Prowadzenie działalności gospodarczej przez stowarzyszenie odbywa się według ogólnych zasad określonych w odrębnych przepisach – w ustawie o swobodzie działalności gospodarczej i ustawie o Krajowym Rejestrze Sądowym. Okoliczność, że dochody stowarzyszenia uzyskiwane z prowadzenia działalności gospodarczej są przeznaczane na takie czy inne cele, nie zmienia charakteru tej działalności.
A skoro wszystkie stowarzyszenia mogą prowadzić działalność gospodarczą, to działalność taką mogą też prowadzić ochotnicze straże pożarne.
