W komunikacie opublikowanym przez Forum Obywatelskiego Rozwoju (FOR) podkreślono, że według międzynarodowych wskaźników oceniających różne wymiary działania demokracji i wolności, Polska wypada niekorzystnie na tle innych krajów posocjalistycznych. Uzyskuje ona niższe oceny niż: Czechy, Słowacja, Litwa, Łotwa czy Estonia. Jak zaznaczono, Polska wyraźnie podąża także śladem najniżej ocenianych Węgier, co świadczy o pogarszającej się stabilności politycznej, słabnącej ocenie wolności obywatelskich, praw politycznych oraz gorszej jakości demokracji w kraju.
Choć jeszcze niedawno Polska była wśród liderów zestawienia pod względem stabilności politycznej, w ostatnich latach odnotowała znaczące pogorszenie ocen i znajduje się na pozycji niższej niż Węgry. Po 2015 roku załamał się w Polsce również stabilny w większości krajów wskaźnik partycypacja i kontrola obywatelska. Nasz kraj ostatecznie wyprzedza tylko Węgry.
FOR dodaje, że znaczące załamanie nastąpiło po 2016 roku w przypadku wolności obywatelskich i praw politycznych. „Wolności obywatelskie są słabsze na skutek działań rządu prowadzących do pogarszającej się niezależności mediów, spadku wolności uczelni i niezależności systemu szkolnictwa od wpływów politycznych, ograniczania wolności zgromadzeń i działania organizacji pozarządowych. Największy spadek nastąpił tu w ocenie niezależności sądów” - czytamy w komunikacie. „W prawach politycznych gorsze noty uzyskują prawa wyborcze i ich bezstronne stosowanie, przejrzystość działań rządu, zabezpieczenia przed korupcją wysokich urzędników oraz ich niezależność od nacisków osób trzecich. Ponownie jedynie Węgry są w kategorii wolności obywatelskich i praw politycznych oceniane gorzej niż Polska. Tymczasem pozostałe kraje odnotowały pewną poprawę (np. Łotwa), utrzymały oceny (np. Litwa), a w najgorszym wypadku odnotowały co najwyżej niewielkie spadki (np. Słowacja)” - podkreślono.
Podobnie jest także z oceną wolności osobistej. Po silnym załamaniu w 2016 roku Polska wyprzedza jedynie Węgry. Pozostałe kraje utrzymują natomiast stabilne oceny. Ze szczegółowej analizy badanych zagadnień wynika, że odnotowano znaczące spadki oceny wolności zgromadzeń, wolności poglądów i przekonań religijnych, wolności słowa i braku dyskryminacji prawnej, wolności od arbitralnej ingerencji w prywatność obywateli, dostępu do obiektywnych informacji, możliwości krytyki rządu oraz stopnia bezpośrednich i pośrednich prób cenzurowania mediów przez rząd.
W zestawieniu Indeks demokracji, Polska za 2020 rok jest ostatnia. Zwraca również uwagę fakt, że uzyskany wynik jest znacząco niższy niż w pozostałych krajach. Jedynie Węgry mają podobnie słabą ocenę jakości demokracji. W Polsce nisko oceniana jest kultura polityczna, której oceny we wszystkich pozostałych krajach są dużo lepsze. Słabo wypada też ocena funkcjonowania rządu oraz uczestnictwa obywateli w polityce. Różnice między Polską a poszczególnymi krajami nie są tu jednak aż tak wyraźne.
W raportach organizacji znajdują się bezpośrednie odniesienia do Polski. W ostatnich edycjach są to niestety jednak uwagi o znaczącym pogorszeniu jakości działania państwa. W komentarzu do Indeksu demokracji zwrócono uwagę na spadek Polski poniżej pozycji Węgier. Tłem do tych rozważań jest stabilność krajów bałtyckich. Jak wyjaśnia Freedom House, „spadek Polski w rankingu spowodowany jest podjęciem przez rządzącą partię działań naruszających niezależność sądownictwa, przejmowania mediów i wyciszania krytyki ze strony społeczeństwa obywatelskiego”. Legatum Institute komentując pogorszenie wolności osobistej w Europie Wschodniej podkreśla istotne ograniczenie wolności zgromadzeń, wolności słowa i dostępu do informacji w Polsce oraz na Węgrzech.
Wybrane wskaźniki opracowywane są przez wiodące organizacje międzynarodowe (Bank Światowy, Freedom House, Legatum Institute, Economist Intelligence Unit), które uwzględniają wiele aspektów funkcjonowania demokracji i wolności oraz stosujące różne metody badań. Niezależnie od przyjętej metodologii, wyłania się z nich podobny obraz jakości instytucji demokratycznych w analizowanych krajach.
FOR, które zostało założone w 2007 roku przez prof. Leszka Balcerowicza, aby skutecznie chronić wolność oraz promować prawdę i zdrowy rozsądek w dyskursie publicznym, ma na celu zmianę świadomości Polaków oraz obowiązującego i planowanego prawa w kierunku wolnościowym. FOR realizuje swoje cele poprzez organizację debat oraz publikację raportów i analiz podejmujących ważne tematy społeczno-gospodarcze.
