Główne zmartwienie sułtana

Wyniki niedzielnego referendum konstytucyjnego pozwalają „mocnemu człowiekowi Turcji" Recepowi Erdoganowi zgromadzić jeszcze więcej władzy, niż miał dotychczas – i być może utrzymać ją przez kolejne kilkanaście lat.

Aktualizacja: 19.04.2017 19:37 Publikacja: 19.04.2017 19:29

Witold M. Orłowski, główny ekonomista PwC w Polsce

Witold M. Orłowski, główny ekonomista PwC w Polsce

Foto: Fotorzepa, Radek Pasterski

Rządzi już od 14 lat, najpierw jako premier, potem prezydent (o formalnie ograniczonych uprawnieniach, ale faktycznie kontrolujący rząd i parlament).

Teraz przymierza się do tego, by ową nieformalną kontrolę zmienić w prezydenturę skupiającą w ręce całą władzę wykonawczą, a jednocześnie posiadającą potężne środki nacisku na władzę ustawodawczą i sądowniczą. I jak twierdzą obserwatorzy, tylko republikańską nazwą różniącą się od sułtanatu.

Trudno odmówić prezydentowi Erdoganowi ogromnych talentów politycznych, a zwłaszcza umiejętności zdobywania i mobilizowania zwolenników. Warto jednak zauważyć, że obecną pozycję zawdzięcza także niewątpliwemu sukcesowi gospodarczemu kraju. W czasie jego rządów przeciętny roczny wzrost PKB sięgał 4,5 proc. (w Polsce było to w tym samym czasie 4 proc., choć szybki wzrost liczby ludności powodował, że przeciętny dochód Turka wzrastał wolniej niż Polaka). Zwiększał się silnie eksport, napływały szerokim strumieniem inwestycje zagraniczne, po latach szaleńczego wzrostu cen inflacja spadła do poziomu jednocyfrowego.

Oczywiście prawda była też taka, że sukces gospodarczy Turcja zawdzięczała w znacznej mierze poprzednikom Erdogana, którzy opanowali ciężki kryzys z roku 2001, przeprowadzili bolesny program oszczędnościowy, ograniczyli znacznie dług zagraniczny, uzdrowili finanse kraju, ustabilizowali walutę i zliberalizowali gospodarkę. Jak to jednak często bywa, kto inny wyciągnął z ognia kasztany, a kto inny się nimi cieszył. Ale trzeba też przyznać, że mimo swojej antyliberalnej retoryki obecny prezydent umiał sprytnie zachować i wykorzystać wszystkie gospodarcze atuty, które pozostawili mu w spadku poprzednicy.

Teraz jednak to, co było jednym z głównych atutów 14 lat rządów Erdogana, może stać się jego największym zmartwieniem i zagrożeniem dla jego władzy. Problem polega na tym, że fundamenty tureckiej gospodarki są znacznie słabsze, niż się to może wydawać. Głównym zmartwieniem jest coroczny ogromny deficyt obrotów bieżących, wahający się między 5 a 10 proc. PKB. Wynika on z silnego zadłużania się za granicą tureckich firm, banków, a w mniejszym stopniu również rządu. A jego efektem jest systematycznie rosnący dług zagraniczny, dziś już wyższy w relacji do PKB, niż było w roku 2001, kiedy Turcja stała na skraju bankructwa.

Dopóki kraj cieszy się niezłą opinią wśród inwestorów, bezpośredniego zagrożenia nie ma. Wystarczy jednak jakiekolwiek załamanie nastrojów, czy to z powodów politycznych, czy ekonomicznych, by Turcja z dnia na dzień znalazła się w ciężkim kryzysie. Ale o to niech się już martwi nowy sułtan.

Witold M. Orłowski, główny doradca ekonomiczny PwC w Polsce, rektor Akademii Biznesu i Finansów Vistula

Rządzi już od 14 lat, najpierw jako premier, potem prezydent (o formalnie ograniczonych uprawnieniach, ale faktycznie kontrolujący rząd i parlament).

Teraz przymierza się do tego, by ową nieformalną kontrolę zmienić w prezydenturę skupiającą w ręce całą władzę wykonawczą, a jednocześnie posiadającą potężne środki nacisku na władzę ustawodawczą i sądowniczą. I jak twierdzą obserwatorzy, tylko republikańską nazwą różniącą się od sułtanatu.

Pozostało 84% artykułu
2 / 3
artykułów
Czytaj dalej. Subskrybuj
Opinie Ekonomiczne
Witold M. Orłowski: Gospodarka wciąż w strefie cienia
Opinie Ekonomiczne
Piotr Skwirowski: Nie czarne, ale już ciemne chmury nad kredytobiorcami
Ekonomia
Marek Ratajczak: Czy trzeba umoralnić człowieka ekonomicznego
Opinie Ekonomiczne
Krzysztof Adam Kowalczyk: Klęska władz monetarnych
Opinie Ekonomiczne
Andrzej Sławiński: Przepis na stagnację