Na sektor elektroenergetyczny w Polsce składają się cztery segmenty działalności: wytwarzanie energii, przesył – za który odpowiedzialne są Polskie Sieci Elektroenergetyczne – dystrybucja oraz sprzedaż detaliczna. Na rynku energetycznym w Polsce działają cztery duże grupy energetyczne: PGE, Tauron, Enea i Energa, które wytwarzają ok. 70 proc. energii w kraju. Ponadto swoją działalność na terenie Warszawy prowadzi spółka Innogy Polska, zarządzająca stołeczną siecią elektroenergetyczną.
Przychody wielkiej czwórki w 2019 roku przekroczyły 83 mld zł i były o 23 proc. wyższe niż przed rokiem. W sumie w tych czterech spółkach pracuje ponad 92,7 tys. osób. Najwięcej energii wytwarza PGE, natomiast największym dystrybutorem jest Tauron.
Wytwarzanie
Największym wytwórcą energii elektrycznej w Polsce jest Grupa PGE, której udział w krajowym rynku produkcji energii elektrycznej wynosi ok. 39 proc., z mocą zainstalowaną równą 16,2 GW. Grupa wytwarza więcej energii elektrycznej niż wszyscy inni znaczący uczestnicy skonsolidowanego rynku łącznie, dysponując jednocześnie największymi mocami osiągalnymi, zarówno konwencjonalnymi, jak i odnawialnymi.
Drugim co do wielkości producentem energii w Polsce jest Enea, z udziałem w rynku wynoszącym ok. 18 proc. i mocą zainstalowaną 6,3 GW.
Oprócz zintegrowanych grup energetycznych do liczących się rynkowo producentów zaliczają się Zespół Elektrowni Pątnów–Adamów–Konin, PKN Orlen oraz PGNiG TERMIKA.
Dystrybucja
Liderem na rynku polskim pod względem ilości klientów dystrybucji oraz wolumenu dystrybuowanej energii elektrycznej jest Grupa Kapitałowa Tauron, z 35-proc. udziałem w rynku. Sieci dystrybucyjne Grupy Kapitałowej Tauron obejmują ponad 18 proc. powierzchni kraju.
W obszarze dystrybucji występuje geograficzny podział kraju, a na rynku obecnych jest pięciu dużych operatorów sieci dystrybucyjnej, którzy zostali zobligowani do oddzielenia działalności dystrybucyjnej od pozostałej działalności biznesowej.
Oprócz wspomnianych grup energetycznych istotnymi podmiotami są Innogy – odpowiadający za dystrybucję energii elektrycznej na terenie Warszawy, a także PKP Energetyka – obsługująca kolejową sieć elektryczną na terenie całego kraju.
Sprzedaż detaliczna
W segmencie sprzedaży energii elektrycznej dla gospodarstw domowych poszczególne grupy energetyczne związane są geograficznie przede wszystkim z obszarami, na których pełnią funkcję sprzedawcy z urzędu. Największym sprzedawcą detalicznym jest Grupa PGE z 33-proc. udziałem w rynku. Tauron Polska ma 25-proc. udział i zajmuje drugie miejsce. Pozostałe dwie grupy, Enea i Energa, mają po 15 proc.
Pomimo coraz większej liczby konkurentów w tym segmencie – wliczając przedsiębiorstwa, dla których energia elektryczna nie jest podstawowym produktem – udział firm spoza czterech największych polskich grup jest nadal niewielki. Liderzy skupiają prawie 90 proc. rynku.
Źródła energii
Produkcja energii pierwotnej w Polsce opiera się przede wszystkim na paliwach kopalnych. Na pierwszym miejscu jest – i najprawdopodobniej jeszcze długo pozostanie – węgiel kamienny i brunatny, odpowiadający za 65 proc. zapotrzebowania. Ponad 42 proc. energii elektrycznej w kraju wytwarzane jest z węgla kamiennego, a ze spalania węgla brunatnego pochodzi 23 proc.
W kraju działa 17 elektrowni. Najstarsza z nich to należąca do grupy Tauron Elektrownia Łaziska, która powstała w 1917 roku. Największa Elektrownia Bełchatów należy z kolei do PGE. Jest ona jednocześnie największą na świecie elektrownią węglową wytwarzającą energię elektryczną z węgla brunatnego. Produkuje ok. 20 proc. energii elektrycznej w Polsce.
Większość elektrowni do wytworzenia energii wykorzystuje węgiel kamienny, ale kilka korzysta także z biomasy. Jednak produkcja energii elektrycznej z biomasy stanowi niespełna 2 proc. całego rynku.
Elektrownie zawodowe wiatrowe wytwarzają 1,9 proc. energii, a w elektrowniach niezależnych (instalacje OZE) produkowane jest 7,2 proc. krajowej energii.
Partner publikacji:
Jak powstawał rynek energii
W Polsce za moment rozpoczęcia procesu tworzenia rynku energii uważa się wejście w życie ustawy – Prawo energetyczne w kwietniu 1997 r. Tworzenie rynku energii obejmuje następujące, ściśle powiązane ze sobą procesy:
• demonopolizację energetyki obejmującą jej podział na podsektory wytwarzania (elektrownie), przesyłu i dystrybucji oraz handlu energią,
• liberalizację rynku, dzięki której w sukcesywnie poszerzanych obszarach funkcjonowania konkurencji niezależne przedsiębiorstwa wchodzące w skład wspomnianych podsektorów współpracują ze sobą na zasadach komercyjnych,
• prywatyzację energetyki obejmującą przekształcenie przedsiębiorstw państwowych w jednoosobowe spółki Skarbu Państwa, a następnie sprzedaż udziałów w nich inwestorom krajowymlub zagranicznym. W szczególnych przypadkach dopuszcza się prywatyzację przedsiębiorstw energetycznych poprzez sprzedaż ich akcji na giełdzie.
