Po prawie dekadzie powracają prace nad wprowadzeniem w Polsce prawa własności warstwowej. Chodzi o oderwanie od zasady superficies solo cedit i umożliwienie wyodrębnienia własności przestrzeni nad lub pod ziemią, niezależnie od własności czy użytkowania wieczystego gruntu. O takie prawo zabiega m.in. spółka PKP, która uzyskałaby możliwość komercyjnego zagospodarowania przestrzeni nad torami kolejowymi.
Dziś możliwość wykorzystania przestrzeni nad torami jest mocno utrudniona. Brak adekwatnej instytucji prawnej wymaga stosowania prawniczej ekwilibrystyki (np. ustanawiania „służebności zabudowy"), co negatywnie rzutuje na możliwości finansowania i późniejszego obrotu inwestycją. W konsekwencji niezagospodarowanych pozostaje bardzo wiele atrakcyjnie położonych nieruchomości kolejowych. Zmiana tej sytuacji jest uzasadniona urbanistycznie, może pozwolić na lepsze wykorzystanie doskonale zlokalizowanych, skomunikowanych i uzbrojonych nieruchomości, a przy okazji może się przyczynić do polepszenia sytuacji ekonomicznej PKP.
Warto jednak przypomnieć, że nie tylko własność warstwowa jest rozwiązaniem tego problemu. Jest na to dużo prostszy sposób – wystarczy odpowiednio znowelizowana służebność przesyłu. Tak jak do przesyłu energii elektrycznej, tak i do prowadzenia transportu kolejowego nie jest potrzebny tytuł własności czy użytkowania wieczystego do gruntu.
Nowelizacja służebności przesyłu
Proste rozwiązania zwykle są najlepsze. Już w 2009 roku Komisja Kodyfikacyjna Kodeksu Cywilnego przygotowała nowelizację służebności przesyłu, która rozszerza pojęcie urządzeń przesyłowych na urządzenia przeznaczone do prowadzenia ruchu kolejowego. Projektowana treść art. 49 k.c. przewidywała ponadto, że budynki i budowle służące wyłącznie do korzystania z urządzeń przesyłowych stanowią własność przedsiębiorstwa przesyłowego.
Służebność przesyłu ustanowiona na rzecz PKP (lub PKP PLK) byłaby wystarczającym tytułem niezbędnym do prowadzenia ruchu kolejowego. Zapewniłaby własność niezbędnych na ten cel urządzeń, budynków i budowli, a także możliwość korzystania z nieruchomości obciążonej zgodnie z przeznaczeniem tych urządzeń, w tym uprawnienie do ich konserwacji, modernizacji i przebudowy.
