PKP chce w tym roku rozpędzić wart 1,65 mld zł program inwestycji w dworce kolejowe. Obejmuje on zarówno modernizacje istniejących, jak i budowę zupełnie nowych obiektów. Kolej wykorzystuje okazję, która się nie powtórzy: blisko trzy czwarte inwestycji zostanie sfinansowanych z funduszy Unii Europejskiej. PKP i budżet państwa dołożą pozostałe 25 proc.

Czytaj także: Zbliża się koniec monopolu PKP

Jak dowiedziała się „Rzeczpospolita", roboty budowlane prowadzone są teraz w 53 miejscach, a w przypadku 25 dworców organizowane są przetargi na wybór wykonawców. Przygotowywane są także projekty modernizacji i budowy kolejnych 54 obiektów. Program obejmuje w sumie 189 dworców. Przeszło połowa to remonty.

Tanie i ekologiczne

Do tej pory w ramach programu dworcowego zostało oddanych 15 dworców: Olsztyn Zachodni, Miechów, Żarów, Święta Katarzyna, Siechnice, Smardzów, Poznań Garbary, Poznań Zachodni, Jawor, Strzelin, Chojnów, Żagań, Pruszków, Zgorzelec oraz Czeremcha. Łączne nakłady wyniosły 113 mln zł. Jeszcze w pierwszym półroczu 2020 r. zostanie uruchomionych kolejnych pięć dworców: Sędziszów Małopolski, Oświęcim, Pomiechówek, Bielsk Podlaski i Nidzica. Wszystkie to nowo budowane tzw. innowacyjne dworce systemowe (IDS). Kolejnych 35 tego rodzaju obiektów jest na etapie budowy lub projektowania. Mają być gotowe do końca 2023 r.

Dworce systemowe to jeden z motorów całego programu dworcowego: budynki w technologii IDS są pomysłem PKP na zastąpienie mocno wyeksploatowanych i niszczejących budynków nowoczesnymi i tanimi obiektami. Dworce IDS okazują się tanie w budowie, zarazem oszczędne w eksploatacji, bardziej przyjazne dla środowiska, ponadto dostosowane do potrzeb niepełnosprawnych. Na zmniejszenie kosztów budowy pozwala ujednolicenie projektów, a także prostsza konstrukcja. Pozwala ona skrócić czas budowy nawet o kilkanaście tygodni w porównaniu do standardowej modernizacji istniejącego obiektu. Obniżenie wydatków na utrzymanie umożliwia zastosowanie instalacji fotowoltaicznych i solarnych do zasilania oświetlenia oraz podgrzewania wody.

Znaczna część programu dworcowego obejmuje renowację i rewitalizację obiektów zabytkowych – zarówno tych dużych, jak i mniejszych, znajdujących się w niewielkich miejscowościach. W ubiegłym roku rozpoczęła się warta prawie 100 mln zł przebudowa dworca kolejowego w Gdańsku. Planowany termin zakończenia przedsięwzięcia wyznaczono na 2021 r.

Z kolei w kwietniu 2019 r. zakończyła się modernizacja zabytkowego dworca w Chojnowie za 9,7 mln zł. Do tej pory największą tego rodzaju inwestycją był zakończony w połowie 2012 r. remont zabytkowego dworca we Wrocławiu – kosztował ok. 360 mln zł.

Budowa coraz droższa

Rosnące koszty budowy to problem PKP, który w realizacji obecnego programu spółka dotkliwie odczuła już dwa lata temu. Gdy w maju 2018 r. rozpisany został przetarg na 29 dworców systemowych, dla przeszło połowy zaplanowanych inwestycji nie złożono ani jednej oferty, a pozostałe przekroczyły kosztorys ofertowy, w dużej części nawet dwukrotnie. Teraz wzrost cen materiałów budowlanych wyhamował, ale przybywa obaw o możliwe konsekwencje rosnących kosztów pracy.

– W całej branży inwestycji infrastrukturalnych coraz bardziej brakuje pracowników, więc ten problem również pojawi się przy inwestycjach dworcowych – uważa Adrian Furgalski, prezes Zespołu Doradców Gospodarczych Tor.

Rosnące koszty budowy wyhamowały jednak związane z budową lub modernizacją dworców inwestycje komercyjne – centra handlowe lub biura, jak kompleks biurowy przy dworcu Warszawa Zachodnia. Jeszcze większy – cztery budynki o powierzchni 100 tys. mkw. – miało już stawiać Ghelamco przy dworcu Warszawa Gdańska, ale szacowane na 2,2 mld zł przedsięwzięcie jest dopiero na etapie zgód administracyjnych dla pierwszego etapu i prac koncepcyjnych dla kolejnych.

Wyhamowała też inwestycja w Gdyni, gdzie obok biur przewidziano mieszkania. Mniejsze projekty miały powstać w Koninie i Mińsku Mazowieckim, gdzie przy nowych dworcach zaplanowano galerie handlowe, ale tam też budowy nie rozpoczęto.

Jak informuje PKP, tempo wzrostu kosztów opóźniło wybór generalnego wykonawcy. – Oferty na wybudowanie dworca z przylegającą częścią komercyjną znacząco przewyższały przewidziany budżet. Trzeba było dostosować projekt budowlany do nowych uwarunkowań – tłumaczy PKP. Oba przedsięwzięcia zaliczą więc co najmniej kilkunastomiesięczny poślizg.

W późniejszym czasie planowana jest budowa dworca Warszawa Główna. – Po analizach określimy, jaki dworzec powinien się znaleźć na stacji Warszawa Główna, która obecnie jest przebudowywana – informuje Michał Stilger, rzecznik PKP SA. Wiele będzie zależeć od tego, czy stacja będzie tylko obsługiwać centrum miasta podczas modernizacji linii średnicowej, czy będzie wykorzystywana też później.

Inwestycja zależy też od tego, czy kolej dostanie dodatkowe pieniądze w perspektywie do 2027 r. Miałyby pomóc PKP w realizacji kolejnych inwestycji – przebudowie następnych 150 dworców.

Ładowarki przy peronach

Dworce kolejowe mają wpisywać się w rządowy program rozwijania elektromobilności. PKP budują przy dworcach stacje ładowania samochodów elektrycznych. Pierwsze zaczęły działać jesienią 2018 r. przy dworcach: Katowice, Katowice Ligota, Częstochowa i Gliwice. Kolejne pojawiły się w ub. roku przy głównych dworcach w Opolu, we Wrocławiu, w Bydgoszczy oraz przy dworcu Warszawa Wschodnia. Kolej zaplanowała nawet uruchomienie elektrycznego car-sharingu. Projekt zakłada, że pasażerowie kolei będą mogli rezerwować samochód z wyprzedzeniem, aby oczekiwał na podróżnego po przyjeździe do docelowej stacji. Kolejowy car-sharing ma być dostępny dla miejscowych klientów, którzy mogliby korzystać z niego lokalnie. Jednak tylko dla pasażerów pociągów planowane byłyby promocje. PKP zachęcałyby w ten sposób nowych klientów do korzystania z kolei.