Koronawirus: konieczność wyjścia z domu może uchylić zakaz

Zobacz też: Rozporządzenie ws. stanu epidemii - tekst ujednolicony

Mówi o tym art. 424 kodeksu cywilnego, który stanowi, że osoba niszcząca cudzą rzecz (jak wskazuje mec. Maciej Nycz, orzecznictwo podobnie traktuje naruszenie innych dóbr, np. bezpieczeństwa sanitarnego) w zamiarze odwrócenia niebezpieczeństwa nie jest odpowiedzialna za wynikłą z tego szkodę.

Będzie tak, ale tylko jeśli zachowamy warunek, że niebezpieczeństwu nie można było zapobiec inaczej, a ratowane dobro jest oczywiście ważniejsze niż dobro naruszone. Nie ma wątpliwości, że zdrowie czy życie albo bezpieczeństwo na zatarasowanej ulicy jest ważniejsze niż o wiele mniej prawdopodobne zarażenie kilku osób raczej zdrowych. W takich sytuacjach osoba decydująca się złamać zakaz ograniczający zgromadzenia jest pod ochroną prawa. Co więcej, może ona popełnić przy tym błąd. Nawet sędziowie je popełniają.

Na przykład osoba, która chce pojechać autobusem lub tramwajem z dzieckiem do lekarza czy nawet z pracy do domu w razie niepokoju o jego bezpieczeństwo, nie będzie po aptekarsku liczyć, jakie jest zagęszczenie w pojeździe. Zresztą czekanie na kolejny autobus na przystanku też niesie niebezpieczeństwo. Takie przykłady można mnożyć.

I takie sytuacje wyższej konieczności uzasadniają odstąpienie od przestrzegania przepisów wykroczeniowych, tutaj zagrożonych karą do 5 tys. zł grzywny, ale też karnych – w przypadku narażenia kogoś na zakażenie, wreszcie cywilnych (odszkodowawczych), w razie dojścia do takiej sytuacji.

Warunek bezkarności niezastosowania się do przepisów prawa, w tym wypadku sanitarnego, jest taki, żeby dobro chronione było narażone na bezpośrednie niebezpieczeństwo: ktoś rzeczywiście włamuje się do mieszkania (a nie dopiero planuje) czy kradnie samochód, a kilku przechodniów go zatrzymuje i oddaje policji. Dwie osoby czasami mogą tu nie wystarczyć.