Egzaminy adwokacki i radcowski 2019: prawo cywilne - kazusy

Tegoroczne egzaminy zawodowe dla adwokatów i radców prawnych odbędą się 26–29 marca 2019 r. Tak jak każdego roku wraz z Wydawnictwem CH Beck pomagamy się do nich przygotować. Raz w tygodniu, w każdą środę, na łamach „Rz" będziemy publikować materiały, dzięki którym łatwiej będzie powtórzyć materiał. Na początek sprawy cywilne. Za tydzień opublikujemy przykładowe apelacje w sprawach cywilnych.

Czytaj także: Powtórka do egzaminu zawodowego na adwokata i radcę prawnego

Uzasadnienie

Wyrok sądu I instancji

Nowelizacja k.p.c. z .... wprowadziła zmiany w zakresie publikacji oraz uzasadniania wyroków. Stosownie do brzmienia art. 326 § 1 k.p.c. ogłoszenie wyroku powinno nastąpić na posiedzeniu, na którym zamknięto rozprawę. Postanowieniem ogłoszonym niezwłocznie po zamknięciu rozprawy sąd może odroczyć ogłoszenie wyroku na oznaczony termin przypadający nie później niż miesiąc po zamknięciu rozprawy. Gdyby ogłoszenie wyroku miało nastąpić później niż miesiąc po zamknięciu rozprawy, sąd otwiera rozprawę na nowo.

Ustawodawca wprowadził także wymogi formalne odnośnie do sposobu uzasadniania wyroków. Po pierwsze, uzasadnienie wyroku powinno być sporządzone w sposób zwięzły (art. 3271 § 2 k.p.c.). Po drugie, w uzasadnieniu należy zawrzeć:

1) podstawę faktyczną rozstrzygnięcia, a mianowicie: ustalenie faktów, które sąd uznał za udowodnione, dowodów, na których się oparł, i przyczyn, dla których innym dowodom odmówił wiarygodności i mocy dowodowej, oraz

2) wyjaśnienie podstawy prawnej wyroku z przytoczeniem przepisów prawa (art. 3271 § 1 pkt 1 i 2 k.p.c.).

Istotne z punktu widzenia profesjonalnego pełnomocnika są zmiany w przedmiocie wniosku o uzasadnienie wyroku. Przede wszystkim, wprowadzona została opłata stała od wniosku o uzasadnienie wyroku w wysokości 100 zł (art. 25b k.s.c.u.). Nadto wprowadzony został podział na wyroki doręczane przez sąd z urzędu oraz na wniosek. Sąd z urzędu doręcza wyrok stronie działającej bez adwokata, radcy prawnego lub rzecznika patentowego, która na skutek pozbawienia wolności była nieobecna przy ogłoszeniu wyroku (art. 327 § 2 k.p.c.), obu stronom w przypadku wyroku wydanego na posiedzeniu niejawnym (art. 327 § 3 k.p.c.). W pozostałych przypadkach sąd doręcza wyrok jedynie na wniosek strony.

Jeśli zaś chodzi o pisemne uzasadnienie wyroku, sporządzane jest ono na wniosek strony o doręczenie wyroku z uzasadnieniem zgłoszony w terminie tygodnia od dnia ogłoszenia sentencji (art. 328 § 1 k.p.c.), natomiast w przypadku gdy wyrok doręcza się z urzędu, termin, o którym mowa w § 1, liczy się od dnia doręczenia wyroku (art. 328 § 2 k.p.c.). Kolejnym novum jest obowiązek wskazania we wniosku o uzasadnienie wyroku zakresu uzasadnienia, tj. czy pisemne uzasadnienie ma dotyczyć całości wyroku, czy jego części, w szczególności poszczególnych objętych nim rozstrzygnięć (art. 328 § 3 k.p.c.).

Wniosek niedopuszczalny, spóźniony, nieopłacony lub dotknięty brakami, których nie usunięto mimo wezwania, podlega odrzuceniu (art. 328 § 4 k.p.c.).

Przepis art. 329 § 2 k.p.c. wprowadza termin na sporządzenie przez sąd pisemnego uzasadnienia wyroku – dwa tygodnie od dnia wpływu do właściwego sądu wniosku o doręczenie wyroku z uzasadnieniem, a jeżeli wniosek był dotknięty brakami – od dnia usunięcia tych braków. W przypadku niemożności sporządzenia uzasadnienia w terminie, prezes sądu może przedłużyć ten termin na czas oznaczony (art. 329 § 4 k.p.c.).

Wyrok z pisemnym uzasadnieniem doręcza się tylko tej stronie, która zgłosiła wniosek o doręczenie wyroku z uzasadnieniem (art. 331 § 1 k.p.c.), sporządzenie zaś pisemnego uzasadnienia wyroku z urzędu nie zwalnia strony od obowiązku zgłoszenia wniosku o doręczenie wyroku z uzasadnieniem (art. 329 § 2 k.p.c.).

Termin wniesienia pisma

Kodeks postępowania cywilnego określa dwutygodniowy termin do wniesienia apelacji od wyroku sądu I instancji. Jest to termin ustawowy i procesowy, który nie może być przedłużony ani skrócony. Jeśli strona złożyła wniosek o uzasadnienie wyroku (tzw. zapowiedź apelacji), apelację wnosi się w terminie dwutygodniowym od doręczenia stronie skarżącej wyroku z uzasadnieniem (art. 369 § 1 k.p.c.). Z ostrożności procesowej we wniosku o uzasadnienie żąda się sporządzenia i doręczenia uzasadnienia wyroku wraz z jego sentencją, mimo że SN stwierdził, że wniosek o doręczenie wyroku sądu pierwszej instancji z uzasadnieniem, wniesiony w terminie określonym w art. 328 § 1 zd. pierwsze k.p.c., z reguły stanowi równocześnie żądanie sporządzenia tego uzasadnienia (uchw. SN z 18.8.2010 r., II PZP 7/10, Legalis; uchw. SN z 18.8.2010 r., II UK 260/10, Legalis). Wniosek powinien spełniać wymagania pisma procesowego i być złożony w terminie tygodniowym od dnia publikacji sentencji wyroku (art. 328 § 1 K.p.c.). Bezskuteczne jest złożenie wniosku o sporządzenie i doręczenie uzasadnienia wyroku przed jego publikacją .

Termin do wniesienia apelacji jest terminem ustawowym i procesowym biegnącym od dnia doręczenia stronie odpisu wyroku wraz z uzasadnieniem. Nadto z uwagi na fakt, że jest to termin prekluzyjny, jego niedochowanie skutkować będzie odrzuceniem apelacji przez sąd II instancji na zasadzie art. 373 § 1 k.p.c.

Należy mieć na względzie, że aby termin do wniesienia apelacji rozpoczął bieg, wyrok wraz z uzasadnieniem musi być skutecznie doręczony, stosownie do reguł dotyczących doręczeń określonych w art. 131 i n. k.p.c. Wadliwe doręczenie nie wywołuje skutków prawnych, a termin do wniesienia apelacji rozpoczyna bieg dopiero z chwilą, gdy wyrok z uzasadnieniem faktycznie dotrze do adresata.

Termin do wniesienia apelacji podlega przywróceniu na zasadach ogólnych z art. 168 k.p.c. Jednakże sąd odwoławczy może ocenić postanowienia sądu I instancji przywracającego termin do wniesienia apelacji, a zwłaszcza czy niewniesienie apelacji w terminie było przez stronę niezawinione (post. SN z 7.3.2007 r., II CZ 7/07, Legalis).

Złożenie przez stronę wniosku o ustanowienie adwokata lub radcy prawnego z urzędu, jak również wniesienie środka odwoławczego od odmowy ich ustanowienia nie ma wpływu na bieg terminu do wniesienia apelacji (art. 124 § 1 K.p.c.). Jeśli się okaże, że po ustanowieniu adwokata z urzędu, okres biegnącego terminu do wniesienia apelacji jest niewystarczający w takim stopniu, że prowadzi to do uchybienia terminu, strona może ubiegać się o przywrócenie terminu .

Artykuł 369 § 3 k.p.c. stanowi, że aby dwutygodniowy termin do wniesienia apelacji został zachowany, strona może przed jego upływem wnieść apelację do sądu II instancji. W takim przypadku sąd ten zawiadamia sąd I instancji o wniesieniu apelacji i żąda przedstawienia akt sprawy. Wniesienie apelacji do sądu niewłaściwego nie wywołuje skutków procesowych. W takim przypadku za dzień wniesienia apelacji należy uznać dzień wpływu apelacji do sądu właściwego lub nadania apelacji pod adresem sądu właściwego przez sąd niewłaściwy w polskiej placówce pocztowej operatora publicznego. Jednak apelacje wniesione wprost do sądu II instancji będą traktowane jak apelacje wniesione do sądu właściwego. A zatem, gdy apelacja zostanie wniesiona wprost do sądu odwoławczego, to za datę jej wniesienia należy uznać dzień złożenia w biurze podawczym tego sądu lub nadania apelacji pod adresem sądu II instancji w polskiej placówce pocztowej operatora publicznego. Gdy apelacja zostanie wniesiona bezpośrednio do sądu II instancji, sąd ten zażąda od sądu, który wydał zaskarżony wyrok, przedstawienia akt sprawy bez przekazywania apelacji do sądu I instancji. Tym samym ustawodawca zrezygnował z postępowania międzyinstancyjnego, bowiem sąd I instancji niezwłocznie przedstawia akta sądowi odwoławczemu (art. 371 k.p.c.), który dokonuje oceny apelacji pod względem formalnym. Sąd II instancji odrzuca apelację wniesioną po upływie przepisanego terminu, nieopłaconą lub z innych przyczyn niedopuszczalną, jak również apelację, której braków strona nie usunęła w wyznaczonym terminie (art. 373 § 1).

Jak słusznie zauważa W. Broniewicz, sąd, odmawiając przywrócenia terminu do wniesienia środka odwoławczego, musi wydać dwa postanowienia, a mianowicie postanowienie o odrzuceniu względnie oddaleniu wniosku o przywrócenie terminu i postanowienie o odrzuceniu środka odwoławczego. Oba te postanowienia mogą być oczywiście objęte jednym postanowieniem jako jego kolejne punkty.

cd prawo rp.pl

Orzecznictwo:

Nieskuteczność wniosku o sporządzenie i doręczenie uzasadnienia wyroku złożonego w dniu jego ogłoszenia, lecz przed dokonaniem ogłoszenia

Wniosek o sporządzenie i doręczenie uzasadnienia wyroku złożony w dniu jego ogłoszenia, lecz przed dokonaniem ogłoszenia, jest nieskuteczny.

(...) Trzeba jednak wyraźnie zaznaczyć, że nieskuteczność wniosku o sporządzenie i doręczenie uzasadnienia wyroku złożonego przed ogłoszeniem (podpisaniem) jego sentencji wynika z jego niedopuszczalności; nieistnienie wyroku w chwili zgłaszania wniosku o jego uzasadnienie oznacza brak substratu (przedmiotu) wniosku, podlega on zatem odrzuceniu jako niedopuszczalny, podobnie jak środek zaskarżenia skierowany przeciwko sententiae non existit.

(uchwała SN – Izba Cywilna z 24.5.2017 r., III CZP 18/17, Legalis)

Zaskarżanie postanowienia o odrzuceniu wniosku o przywrócenie terminu do złożenia wniosku o sporządzenie uzasadnienia wyroku

Postanowienie o odrzuceniu wniosku o przywrócenie terminu do złożenia wniosku o sporządzenie uzasadnienia wyroku nie kończy postępowania w sprawie, niezależnie od tego, czy zostało wydane przez sąd pierwszej, czy drugiej instancji. Także postanowienie sądu pierwszej instancji o odrzuceniu wniosku o sporządzenie uzasadnienia wyroku nie kończy postępowania w sprawie, skoro zgodnie z treścią art. 369 § 2 k.p.c. strona ma możliwość wniesienia apelacji z pominięciem czynności zgłoszenia wniosku o doręczenie wyroku z uzasadnieniem. Postanowienie to, pomimo że nie kończy postępowania w sprawie, jest zaskarżalne zażaleniem do sądu drugiej instancji na podstawie art. 394 § 1 pkt 7 K.p.c..

(postanowienie SN – Izba Pracy z 17.5.2017 r., III PZ 2/17, Legalis)

Termin do wniesienia środka zaskarżenia w sytuacji przeoczenia przez sąd spóźnienia wniosku o uzasadnienie wyroku

Przeoczenie przez sąd pierwszej instancji spóźnienia żądania uzasadnienia wyroku, które spowodowało, że zamiast odrzucić wniosek na podstawie art. 328 § 1 K.p.c. doręczył stronie wyrok z uzasadnieniem, nie ma wpływu na bieg terminu do wniesienia środka odwoławczego. Dla strony, która nie zażądała sporządzenia uzasadnienia albo zażądała go w terminie spóźnionym, termin do wniesienia apelacji biegnie od dnia, w którym upłynął termin do żądania uzasadnienia.