Ustawa antykryzysowa a zagrożenia przy przekazywaniu danych z rejestrów

Od 18 kwietnia 2020 r. obowiązuje kolejna ustawa antykryzysowa, która nakłada na podmioty publiczne obowiązek przekazywania danych osobowych. Ustawodawca pozostawił jednak adresatów tego obowiązku bez wsparcia, co do sposobu zabezpieczenia danych.

Publikacja: 11.05.2020 17:45

Ustawa antykryzysowa a zagrożenia przy przekazywaniu danych z rejestrów

Foto: Adobe Stock

Nowe obowiązki dotyczą przekazywania: Prezesowi Rady Ministrów, Szefowi Kancelarii Prezesa Rady Ministrów lub pełnomocnikowi Prezesa Rady Ministrów właściwemu do spraw analiz i studiów z zakresu kluczowych polityk – danych z rejestrów i zbiorów, w tym danych osobowych.

Krąg zobowiązanych podmiotów

Z dniem 18 kwietnia br. zaczęła obowiązywać zmiana w ustawie o Radzie Ministrów, dokonana ustawą z 16 kwietnia 2020 r. o szczególnych instrumentach wsparcia w związku z rozprzestrzenianiem się wirusa SARS-CoV-2. Nowelizacja ta polegała na dodaniu art. 10a zawierającego pięć ustępów.

Przepis ten, w ustępie pierwszym, wprowadza obowiązek dla podmiotów wykonujących zadania publiczne polegający na udostępnieniu danych zgromadzonych w swoich zbiorach i rejestrach. Przedmiotowa ustawa nie definiuje pojęcia „podmiotów wykonujących zadania publiczne", co należy ocenić negatywnie. W związku z powyższym pojawia się konieczność ustalenia kręgu podmiotów zobowiązanych do udostępniania danych zgodnie z przywołanym obowiązkiem ustawowym.

Czytaj także: Zdalny dostęp do dokumentacji medycznej w czasie pandemii

Zgodnie z art. 4 ust. 1 pkt 5 ustawy z 6 września 2001 r. o dostępie do informacji publicznej – podmiotami obowiązanymi do udostępnienia informacji publicznej są także „inne podmioty wykonujące zadania publiczne". Z bogatego orzecznictwa oraz doktryny wynika, że takimi podmiotami mogą być podmioty, których zadania mają na celu zaspokojenie powszechnych potrzeb obywateli i są istotne z punktu widzenia celów państwa nawet jeśli są wykonywane przez podmioty gospodarcze nie będące w strukturach organów władzy publicznej (porównaj wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z 19 września 2015 r. sygnatura I OSK 792/15 wraz z przytoczonym tam szerokim orzecznictwem).

Taka wykładnia pojęcia podmiotu wykonującego zadania publiczne pozwala zaliczyć do tego kręgu np. Ochotniczą Straż Pożarną, miejskie przedsiębiorstwa komunalne, czy też - co istotne w kontekście przekazywania danych dotyczących zdrowia - niepubliczne zakłady opieki zdrowotnej (w zakresie NZOZ porównaj wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z 2 czerwca 2011 r. sygnatura I OSK 358/11).

Obowiązek udostępnienia danych

Mając już zarysowany krąg podmiotów zobowiązanych do udostępnienia danych zgromadzonych w swoich zbiorach i rejestrach należy wskazać, że zgodnie z art. 10a ust. 2 ustawy o Radzie Ministrów dane przed udostępnieniem podlegają anonimizacji lub pseudonimizacji.

Kolejny raz ustawodawca nie wskazał definicji legalnej użytych pojęć, a dotyczących „anonimizacji" oraz „pseudonimizacji" udostępnianych danych. W związku z tym, że tak „przerobione" dane nie będą już danymi osobowymi do ich przetwarzania nie będą miały zastosowania przepisy m.in. RODO. Wynika to przede wszystkim z celu w jakim dane te mają być przetwarzane. Ustęp trzeci art. 10a ustawy o Radzie Ministrów wskazuje, że dane te są niezbędne do „projektowania polityk publicznych i działań Rady Ministrów". W uzasadnieniu do projektu ustawy wskazano, że do realizacji powyższego celu nie są potrzebne żadne dane osobowe, a jedynie dane pozwalające na wyciągnięcie wniosków o określonych zjawiskach (porównaj w Uzasadnieniu rządowego projektu ustawy o szczególnych instrumentach wsparcia w związku z rozprzestrzenianiem się wirusa SARS-CoV-2 – Druk Sejmowy nr 330).

Obowiązek anonimizacji lub pseudonimizacji

Jeżeli podmiot wykonujący zadanie publiczne otrzyma wniosek, od uprawnionego organu o udostępnienie konkretnych danych, a w takim zbiorze znajdować się będą dane osobowe, to zobowiązany będzie do ich anonimizacji lub pseudonimizacji. W związku z tym podmiot ten podejmie takie działania, które doprowadzą do tego, że udostępnione informacje nie będą wiązały się ze zidentyfikowaną lub możliwą do zidentyfikowania osobą fizyczną (motyw 26 RODO). W tym celu można wykorzystać techniki informatyczne polegające na randomizacji danych, ich uogólnieniu, dodawaniu zakłóceń (haszowanie) oraz agregację dużych zbiorów danych. Za to pseudonimizacja danych polega na „przetworzeniu danych osobowych w taki sposób, by nie można ich było już przypisać konkretnej osobie, której dane dotyczą, bez użycia dodatkowych informacji, pod warunkiem, że takie dodatkowe informacje są przechowywane osobno i są objęte środkami technicznymi i organizacyjnymi uniemożliwiającymi ich przypisanie zidentyfikowanej lub możliwej do zidentyfikowania osobie fizycznej" (art. 4 pkt 5 RODO).

Tutaj właśnie czyha największe niebezpieczeństwo dla podmiotu udostępniającego dane, gdyż źle zaprojektowany czy też wykonany proces anonimizacji może doprowadzić do bardzo poważnych skutków. Może dojść do naruszenia ochrony danych osobowych poprzez nieuprawnione ujawnienie tychże danych.

W podejmowanych działaniach należy jasno określić konieczne warunki uznania danych osobowych za anonimowe, szczególnie biorąc pod uwagę, że to co dzisiaj wydaje się nam anonimowym zbiorem, po jakimś czasie oraz przy wykorzystaniu innych zbiorów danych może się już takie nie okazać.

Autor jest ekspertem ds. ochrony danych, autorem bloga jawneprzezpoufne.pl na którym porusza tematykę prawa nowych technologii, ochrony danych osobowych oraz informacji niejawnych.

podstawa prawna: art. 10a ustawy z 28 sierpnia 1996 r. o Radzie Ministrów (tekst jedn. DzU z 2019 r. poz. 1171 ze zm.)

podstawa prawna: art. 4 ustawy z 26 września 2001 r. o dostępie do informacji publicznej (tekst jedn. DzU z 2019 poz. 1429 ze zm.)

podstawa prawna: art. 4 pkt 5 Rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2016/679 z 27 kwietnia 2016 r. w sprawie ochrony osób fizycznych w związku z przetwarzaniem danych osobowych i w sprawie swobodnego przepływu takich danych oraz uchylenia dyrektywy 95/46/WE (ogólne rozporządzenie o ochronie danych)(Tekst mający znaczenie dla EOG). (Dz.U. L 119 z 4.5.2016, s. 1)

podstawa prawna: motyw 26 Rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2016/679 z dnia 27 kwietnia 2016 r. w sprawie ochrony osób fizycznych w związku z przetwarzaniem danych osobowych i w sprawie swobodnego przepływu takich danych oraz uchylenia dyrektywy 95/46/WE (ogólne rozporządzenie o ochronie danych) (Tekst mający znaczenie dla EOG)(Dz.U. L 119 z 4.5.2016, s. 1)

Ustawa o Radzie Ministrów – art. 10a

1. Podmiot wykonujący zadania publiczne udostępnia Prezesowi Rady Ministrów, Szefowi Kancelarii Prezesa Rady Ministrów lub pełnomocnikowi Prezesa Rady Ministrów właściwemu do spraw analiz i studiów z zakresu kluczowych polityk publicznych na ich wniosek dane zgromadzone w zbiorach i rejestrach tego podmiotu.

2. Dane, o których mowa w ust. 1, przed udostępnieniem podlegają anonimizacji lub pseudonimizacji.

3. Dane, o których mowa w ust. 1, są przetwarzane w celu projektowania polityk publicznych i działań Rady Ministrów. W tym celu dane te mogą być łączone.

4. W ramach realizacji celu, o którym mowa w ust. 3, Prezes Rady Ministrów, Szef Kancelarii Prezesa Rady Ministrów lub pełnomocnik Prezesa Rady Ministrów właściwy do spraw analiz i studiów z zakresu kluczowych polityk publicznych mogą udostępniać dane uzyskane w sposób określony w ust. 1 innym osobom lub podmiotom, we współpracy z którymi realizują prace, o których mowa w ust. 3.

5. Przepisy odrębne nie ograniczają uprawnień Prezesa Rady Ministrów, Szefa Kancelarii Prezesa Rady Ministrów lub pełnomocnika Prezesa Rady Ministrów właściwego do spraw analiz i studiów z zakresu kluczowych polityk publicznych, o których mowa w ust. 1.

Zawody prawnicze
Korneluk uchyla polecenie Święczkowskiego ws. owoców zatrutego drzewa
Zdrowie
Mec. Daniłowicz: Zły stan zdrowia myśliwych nie jest przyczyną wypadków na polowaniach
Nieruchomości
Odszkodowanie dla Agnes Trawny za ziemię na Mazurach. Będzie apelacja
Sądy i trybunały
Wymiana prezesów sądów na Śląsku i w Zagłębiu. Nie wszędzie Bodnar dostał zgodę
Sądy i trybunały
Rośnie lawina skarg kasacyjnych do Naczelnego Sądu Administracyjnego