Działania prokuratury w 2013 r.

Liczący ponad 1000 stron raport zawiera dane o funkcjonowaniu prokuratury przede wszystkim w zakresie prowadzonych śledztw i oskarżania przed sądami. W obszernym protokole znalazł się również opis kwestii współpracy międzynarodowej, opiniowania projektów ustaw oraz sytuację kadrową oraz finansową prokuratury. Blisko połowę sprawozdania zajmują tabele z zestawieniami statystycznymi.

W roku 2013 do prokuratur w całym kraju wpłynęły 1 130 082 sprawy karne. Wszczętych zostało łącznie 762 tys. 620 śledztw i dochodzeń, czyli o 5 tys. 497 mniej niż rok wcześniej.

W protokole znalazły się również te czynności prokuratorów, które wykraczają poza prowadzenie i nadzorowanie postępowań przygotowawczych oraz sprawowanie funkcji oskarżyciela publicznego przed sądami w sprawach karnych.

Prokuratorzy zajmowali się wszczynaniem oraz udziałem w procesach administracyjnych i cywilnych, rodzinnych, opiekuńczych oraz ze stosunku pracy, czy udział w badaniu konstytucyjności aktów prawnych.

Oskarżenia

Sprawozdanie dostarcza także wyczerpujących informacji o uzasadnieniach prokuratorskich aktów oskarżenia. W wyniku opinii, które sugerowały rozbieżności między uzasadnieniami aktów oskarżenia a zebranym materiałem dowodowym zwłaszcza w sprawach o przestępstwa gospodarcze prokuratura postanowiła zbadać to zagadnienie czego wyniki przedstawiła w przedmiotowym raporcie. Analiza zebranych danych pozwoliła stwierdzić, że przytoczone zarzuty odbiegały od rzeczywistości.

Prokuratura wyjaśnia w sprawozdaniu, że można to dowieść, analizując zebrane dane według najbardziej obiektywnego kryterium prawidłowości oskarżenia, jakim jest uzyskanie prawomocnego wyroku skazującego.

Uniewinnienia

W minionym roku tylko 1,5 % osób osądzonych prawomocnie uniewinniono. Również 1,5% osób oskarżonych a zarazem tymczasowo aresztowanych został przez sądy uniewinniony.

Tymczasowe aresztowanie

W sprawozdaniu podkreślono m.in. spadającą liczbę prokuratorskich wniosków do sądów o zastosowanie tymczasowych aresztów wobec podejrzanych. Na przypadki stosowania w Polsce takich aresztów przez zbyt długi czas zwracał uwagę w wielu wyrokach Europejski Trybunał Praw Człowieka.

W tym kontekście warte dostrzeżenia jest wstrzemięźliwe sięganie w toku postępowań przygotowawczych prowadzonych w 2013 r. po środki zapobiegawcze, a zwłaszcza tymczasowe aresztowanie. W ubiegłym roku po raz kolejny spadła liczba kierowanych do sądu wniosków o tymczasowe aresztowanie, wzrósł natomiast odsetek uwzględnianych wniosków prokuratorskich. Wbrew obiegowym opiniom długotrwałe stosowanie tymczasowego aresztowania w postępowaniu przygotowawczym jest całkowitym wyjątkiem. Na dzień 31 grudnia 2013 r. przez okres przekraczający 2 lata środek ten stosowany był wobec 2 osób i dotyczył spraw o największym ciężarze gatunkowym.

Zmiany legislacyjne

Ubiegły rok był dla prokuratury czasem szczególnym ze względu na trwające prace legislacyjne nad projektami aktów prawnych mających fundamentalne znaczenie dla jej funkcjonowania.

Proces karny

W dniu 27 września 2013 r. uchwalona została ustawa o zmianie ustawy – Kodeks postępowania karnego oraz niektórych innych ustaw, która w bardzo istotny sposób zmienia model procesu, zwłaszcza na etapie postępowania sądowego.

Opiniując projekt, który w zasadniczym zrębie stał się obowiązującym prawem, Prokurator Generalny wyrażał krytyczne stanowisko wobec niektórych rozwiązań. Zasadnicza część nowych uregulowań wejdzie w życie dopiero w połowie 2015 r.

Trudno dokładnie przewidzieć, jak ukształtuje się praktyka procesowa, ale z dużym prawdopodobieństwem można oczekiwać, że nowy model procesu spowoduje, że obecne, bardzo korzystne dla prokuratorów wyniki pracy na odcinku sądowym nie zostaną utrzymane, co nie wyniknie z ich gorszej pracy, lecz będzie naturalną konsekwencją przyjęcia nowych rozwiązań ograniczających inicjatywę sądu w samodzielnym dochodzeniu do prawdy materialnej.

Prawo o prokuraturze

W roku 2013 trwały również prace nad projektem ustawy Prawo o prokuraturze, która ma zastąpić obecnie obowiązującą ustawę o prokuraturze z 20 czerwca 1985 r. Projektodawca, którym jest Ministerstwo Sprawiedliwości, uznał niemal wszystkie uwagi Prokuratury Generalnej do projektu za niewarte uwzględnienia.

Tak jak w sprawozdaniach za lata minione układ rozdziałów odpowiada w głównej mierze zadaniom prokuratury określonym w ustawie. Podobnie jak czyniono to poprzednio, większość zestawień tabelarycznych i wykresów zamieszczono odrębnie, w załączniku do sprawozdania. Umożliwiają one zestawienie syntetycznych opisów zawartych w sprawozdaniu z precyzyjnymi danymi.

Pełna treść sprawozdania Prokuratury Generalnej

Sprawozdanie Prokuratora Generalnego z rocznej działalności prokuratury w 2013 r. (tom I)