Młodzi: PRL jest już rozliczony

Ponad połowa Polaków uważa, że nasz kraj czeka jeszcze rozrachunek z komunistyczną przeszłością. Młodych ludzi jednak powroty do tamtych czasów wręcz irytują

Publikacja: 24.07.2013 14:11

Do tej pory nie udało się osądzić autorów stanu wojennego

Do tej pory nie udało się osądzić autorów stanu wojennego

Foto: Fotorzepa, Dominik Pisarek Dominik Pisarek

W badaniu przeprowadzonym w lipcu na zlecenie „Rz" przez pracownię badań społecznych Homo Homini 52 proc. Polaków uznało, że PRL nie został jeszcze rozliczony ze swej przeszłości.

Im starsi ankietowani, tym odsetek wskazujący na brak rozliczenia wyższy. – Badania pokazują, że podział w sprawie rozliczenia dyktatury komunistycznej jest ciągle trwały, ale widać też, że natężenie tego antagonizmu będzie słabło – mówi „Rz" prof. Antoni Dudek, członek rady naukowej Instytutu Pamięci Narodowej.

Dodaje też, że młodych ludzi mogą wręcz irytować ciągłe powroty do dyskusji o czasach sprzed 24 lat. – Ich problemem jest brak pracy, zmiany w strefie obyczajowej czy kwestie ekonomiczne, choćby takie jak spłacanie kredytów – mówi Dudek.

Profesor zwraca uwagę, że przez rozliczenie PRL rozumie się głównie to, czy sądy wymierzyły sprawiedliwość sprawcom przestępstw w tamtych latach.

– W wymiarze prawnym tego rozliczenia nie było – podkreśla prof. Dudek. – Po ponad 20 latach rozmaitych kruczków prawnych, przekładania terminów, kompromitacji sądownictwa procesy takich ludzi jak Jaruzelski czy Kiszczak są w stanie zawieszenia, bo obu panów wyłączono z powodów zdrowotnych z dalszych procesów – mówi.

Choć umownie przyjmuje się, że system komunistyczny skończył się 4 czerwca 1989 r., to dopiero ustawa o IPN z grudnia 1998 r. stworzyła podstawy do ścigania przestępstw popełnionych w czasach PRL.

Od tego momentu można mówić o definicji zbrodni komunistycznej, czyli takiej, której sprawcami byli funkcjonariusze aparatu władzy i aparatu represji. Wiele prowadzonych wobec nich spraw, które zagrożone były wyrokami do pięciu lat pozbawienia wolności, uległo jednak przedawnieniu.

Dobitnym przykładem przedawnienia są sprawy, które rozpatrywał katowicki oddział IPN, m.in. dotyczące usiłowania zabójstwa i ciężkiego uszkodzenia ciała górników w kopalni „Manifest Lipcowy" oraz szeregu pacyfikacji w hutach i kopalniach na terenie Górnego Śląska po wprowadzeniu stanu wojennego.

– Sprawy dotyczące zbrodni przeszłości są trudne, więc jeśli trafiają do sądów, oznacza to, że prokuratorowi udało się zgromadzić materiał dowodowy – tłumaczy prezes IPN Łukasz Kamiński.

Polacy chcą rozliczyć PRL

Prezesa niepokoją jednak częste wyroki uniewinniające sprawców zbrodni komunistycznych bądź wymierzanie im nieproporcjonalnie niskich kar. Przykładem takiej sytuacji jest wyrok dotyczący Grudnia '70, który zapadł niedawno w Warszawie. Były premier PRL Stanisław Kociołek, który był odpowiedzialny za masakrę na Wybrzeżu, został uniewinniony, a dowódcy wojska pacyfikujący protesty robotników skazani na kary dwóch lat więzienia w zawieszeniu na cztery lata nie za zabójstwo, ale za śmiertelne pobicie.

Zdaniem prof. Antoniego Dudka jedynym podsumowaniem i rozliczeniem PRL jest orzeczenie Trybunału Konstytucyjnego, który uznał stan wojenny za nielegalny.

– Nastąpiło to po ponad 20 latach od odzyskania przez Polskę niepodległości. Jest to jednak osądzenie aktu prawnego, a nie rozliczenie osób, które go wprowadzały – komentuje.

Na inny niż tylko prawny aspekt rozliczeń zwraca uwagę Kornel Morawiecki, legendarny opozycjonista z czasów PRL, przywódca Solidarności Walczącej. – Nie chodzi tylko o brak rozliczenia przestępstw popełnianych przez esbeków czy aparatczyków, ale o przekonanie społeczeństwa o tym, że ci, którzy dobrze się mieli w czasach władzy ludowej, dobrze się też mają dzisiaj – mówi „Rz" Morawiecki, który z wyniku sondażu jest zadowolony.

– Mimo tylu starań, by wybielać PRL, społeczeństwo zachowało zdrowy rozsądek we właściwym postrzeganiu tego, czy czas ten został poprawnie osądzony – dodaje.

W badaniu przeprowadzonym w lipcu na zlecenie „Rz" przez pracownię badań społecznych Homo Homini 52 proc. Polaków uznało, że PRL nie został jeszcze rozliczony ze swej przeszłości.

Im starsi ankietowani, tym odsetek wskazujący na brak rozliczenia wyższy. – Badania pokazują, że podział w sprawie rozliczenia dyktatury komunistycznej jest ciągle trwały, ale widać też, że natężenie tego antagonizmu będzie słabło – mówi „Rz" prof. Antoni Dudek, członek rady naukowej Instytutu Pamięci Narodowej.

Pozostało 86% artykułu
Wydarzenia
Bezczeszczono zwłoki w lasach katyńskich
https://track.adform.net/adfserve/?bn=77855207;1x1inv=1;srctype=3;gdpr=${gdpr};gdpr_consent=${gdpr_consent_50};ord=[timestamp]
Materiał Promocyjny
GoWork.pl - praca to nie wszystko, co ma nam do zaoferowania!
Wydarzenia
100 sztafet w Biegu po Nowe Życie ponownie dla donacji i transplantacji! 25. edycja pod patronatem honorowym Ministra Zdrowia Izabeli Leszczyny.
Wydarzenia
Marzyłem, aby nie przegrać
Materiał Promocyjny
Bank Pekao wchodzi w świat gamingu ze swoją planszą w Fortnite
Materiał Promocyjny
4 letnie festiwale dla fanów elektro i rapu - musisz tam być!