Tak, ale wstyd i duma to dwa przeciwne bieguny tego samego. Grecy mówili na to „thymos", czyli ambicja, potrzeba uznania w oczach innych. Albo staramy się ten szacunek zdobyć przez rzeczy, z których jesteśmy dumni, albo wstydzimy się tych rzeczy, które nie zasługują na uznanie. Jednak wstyd, tak samo jak i duma, wskazuje na poczucie związku ze wspólnotą.

Z czego ten wstyd wynika?

Głównie z kompleksów i poczucia, że Polska jest prowincjonalna, marginalna, a to, co istotne, dzieje się gdzieś indziej. Taki pogląd wynika z ignorancji. Ludzie niestety nie czytają, nie myślą, słuchają tylko mediów, które taki właśnie świat prezentują. Dlatego Polacy nie znają swojej historii i naszego dziedzictwa. Nie mają pojęcia, że np. w XVI w. Polska była nie tylko krajem od morza do morza, ale była wręcz cywilizacyjnym centrum ówczesnego świata. Rzetelne wejście we własną kulturę leczy przed wstydem za nią, bo zaczyna się dostrzegać nie tylko niestosowność wkładania skarpetek do sandałów, ale i rzeczy pozytywne, do tego dużo istotniejsze.

Dla niektórych jednak samo już pojęcie dumy narodowej brzmi ksenofobicznie.

To nieporozumienie. Każdy z nas to na pewno doskonale czuje – patriotyzm jest miłością do ojczyzny, natomiast nacjonalizm jest nienawiścią do obcych. Miłość do wspólnoty, do której się należy jest przecież rzeczą oczywistą.