Historia rozpoczęła się 9 sierpnia 2021 r., kiedy to jeden z obywateli Republiki Czeskiej, zwrócił się do Urzędu Dzielnicy Praga 4 (Úřad městské části Praha 4) o wydanie dowodu osobistego wraz z wnioskiem o zwolnienie z obowiązku, by przy wykonywaniu fotografii sobą musi mieć neutralny wyraz twarzy i zamknięte usta.
„Śmiech umożliwia kontakt z bóstwem”
Wnioskodawca wskazał, że wymaganie jest sprzeczne z zasadami jego wyznania, którego główną manifestacją jest uśmiechanie się i śmiech (tzw. kościół śmiechu). Wnioskodawca oświadczył też, że poniesie wszelką odpowiedzialność, gdy jego dowód nie zostanie uznany – np. podczas podróży – za ważny dowód osobisty. Urząd Dzielnicy Praga 4 odmówił wydania dowodu osobistego, a wniesiona przez skarżącego skarga na bezczynność nie została uwzględniona. Organ odwoławczy – Magistrat Miasta Stołecznego Pragi (Magistrát hlavního města Prahy) przekazał atoli sprawę do właściwego ze względu na miejsce zamieszkania wnioskodawcy Urzędu Dzielnicy Praga 16, który decyzją z dnia 12 stycznia 2022 r., orzekł o zakończeniu ważności dowodu osobistego. Odwołanie skarżącego od tego rozstrzygnięcia nie zostało uwzględnione przez Magistrat Miasta Stołecznego Pragi.
Czytaj więcej
Wniosek o dowód osobisty złożymy na piśmie utrwalonym w postaci elektronicznej i podpiszemy za po...
Od decyzji praskiego Magistratu z dnia 16 marca 2022 r., skarżący wniósł skargę do Sądu Miejskiego w Pradze (Městský soud v Praze), w której zarzucił naruszenie jego wolności religijnej. Wskazał, że decyzja została wydana bez ustawowej podstawy, gdyż nie istnieją ustawowe przesłanki, których nie spełniał jego dowód osobisty. Skarżący podniósł, że żądanie użycia fotografii z uśmiechem wynika z jego przekonań religijnych o transcendentalnej roli śmiechu, który umożliwia mu kontakt z bóstwem. Skarżący wskazał, że podstawą jego wyznania jest obowiązek szerzenia śmiechu w każdy możliwy sposób, a załatwianie spraw urzędowych stanowi w ocenie skarżącego odpowiednią okoliczność do wyrażania swoich przekonań religijnych. Podczas załatwiania spraw w urzędzie dochodzi bowiem do ograniczenia w prawie do śmiechu, a w ocenie skarżącego demonstrowanie śmiechu jest dopuszczalne również w sytuacjach urzędowych. Skarżący wskazał, że jego przekonania religijne korzystają z ochrony konstytucyjnej, a organy administracyjne nie są właściwe do tego, by je badać czy wręcz bagatelizować.
Sąd: brak uśmiechu nie narusza praw i wolności obywatela
Sąd Miejski w Pradze rozpoznał – za zgodą stron – sprawę na posiedzeniu niejawnym, uznając zgromadzony w aktach materiał za wystarczający do rozstrzygnięcia. Wyrokiem z dnia 26 października 2022 r., sygn. akt 18 A 24/2022, Sąd oddalił skargę. W uzasadnieniu wskazał, że ograniczenie prawa skarżącego do swobody wyznaniowej na mocy podustawowego przepisu nie jest sprzeczne z ustawą i porządkiem konstytucyjnym. Sąd wskazał, że rozporządzenie, regulujące zasady, jakim ma odpowiadać fotografia do dowodu osobistego, jest wydane na podstawie upoważnienia, zawartego w ustawie o dowodach osobistych, a celem tego przepisu jest prawidłowa identyfikacja osób. Odwołując się do uchwały Sądu Konstytucyjnego z dnia 22 grudnia 2015 r., sygn. akt I. ÚS 1253/14, Sąd Miejski w Pradze oceniał, czy sprzeczność z sumieniem skarżącego jest wystarczającym powodem do zastosowania wyjątku od obowiązku, wynikającego z przepisu prawa, wskazując na konieczność konstytucyjnej relewancji twierdzeń, istotność powodu i jego przekonywanie oraz społeczna akceptacja dla wyjątkowego potraktowania. W wyniku tej oceny Sąd wskazał, że obowiązek zachowania neutralnego wyrazu twarzy i zamkniętych ust przy wykonywaniu fotografii na potrzeby dowodu osobistego nie ingeruje w podstawowe prawa i wolności skarżącego, a przyznanie mu prawa do wyjątkowego potraktowania nie jest niezbędne. Skarżący dysponuje bowiem szeregiem innych możliwości demonstrowania swoich przekonań religijnych. Nikt nie broni, by skarżący i osoby podzielające jego przekonania, szerzyły pozytywną atmosferę społeczną również podczas sytuacji urzędowych i w przestrzeni publicznej.
