Co zrobić, gdy dłużnik ukrywa swój majątek

Jej celem jest ochrona wierzycieli przed skutkami działań dłużnika, które zmierzają do uniemożliwienia zaspokojenia roszczeń. [b]Pokrzywdzony wierzyciel może – w drodze powództwa – żądać uznania czynności prawnej dokonanej przez dłużnika za bezskuteczną w stosunku do niego.[/b]

Powództwo kierujemy nie przeciwko naszemu dłużnikowi, ale przeciwko osobie trzeciej, która wskutek czynności prawnej dłużnika nabyła prawo lub zwolniona została z obowiązku. Pamiętajmy, że [b]uznania czynności prawnej dokonanej z pokrzywdzeniem wierzycieli za bezskuteczną nie można żądać po upływie pięciu lat od daty tej czynności.[/b]

Skarga pauliańska wpływa na czynności prawne dłużnika, czyniąc je bezskutecznymi względem wierzycieli, co w konsekwencji przyznaje im możliwość swobodnej egzekucji. Ma zastosowanie również wtedy, gdy dłużnik poprzez swoje zaniechanie powoduje, że jego majątek nie zwiększa się bądź też ulega zmniejszeniu.

[srodtytul]Kiedy da się skorzystać...[/srodtytul]

Aby można było skorzystać ze skargi pauliańskiej, trzeba spełnić pewne warunki. Konieczne są:

- dokonanie przez dłużnika ważnej czynności prawnej,

- pokrzywdzenie wierzyciela,

- uzyskanie korzyści majątkowej przez osobę trzecią,

- świadomość dłużnika pokrzywdzenia wierzyciela,

- świadomość osoby trzeciej o pokrzywdzeniu wierzyciela przez dłużnika lub możliwość powzięcia takiej informacji przy zachowaniu należytej staranności,

- żądanie wierzyciela uznania danej czynności za bezskuteczną w stosunku do niego.

[srodtytul]… a kiedy się to nie uda[/srodtytul]

Konieczność dokonania ważnej czynności prawnej tylko z pozoru jest oczywista. Może się bowiem okazać, że zamiast skargi pauliańskiej, powinniśmy się raczej powołać na nieważność czynności dokonanej przez naszego kontrahenta (będzie tak, gdy chcąc uniknąć egzekucji, np. sporządzi umowę sprzedaży, podczas gdy dana rzecz nadal pozostaje w jego władaniu). Taka czynność jest nieważna.

Kolejną okolicznością wyłączającą możliwość zastosowania skargi pauliańskiej ze względu na nieważność jest niedochowanie wymogów dotyczących formy (np. sprzedaż nieruchomości bez zachowania formy aktu notarialnego).

[srodtytul]Z pokrzywdzeniem wierzycieli[/srodtytul]

Bezskuteczne mogą być tylko czynności prawne. Będą to czynności dokonane zarówno w sposób wyraźny, jak też dorozumiany, tak odpłatne, jak i nieodpłatne.

Za bezskuteczne może być uznane również zaniechanie dokonania czynności prawnej powodującej zwiększenie majątku lub zapobiegającej jego zmniejszeniu, jeżeli zaniechanie było wyrazem woli dłużnika, który uświadamiał sobie skutek zaniechania, np. wiedząc, że istnieją podstawy do wystąpienia z roszczeniem, nie dokonuje tego i w konsekwencji nie uzyskuje należnego mu świadczenia. Podstawową rolę odgrywać będą jednak umowy.

Czynność zostanie uznana za bezskuteczną, gdy pojawi się pokrzywdzenie wierzycieli, niewypłacalność dłużnika, świadomość dłużnika pokrzywdzenia wierzycieli oraz wiedza osoby trzeciej o świadomym pokrzywdzeniu wierzycieli przez dłużnika.

[b]Jeżeli wskutek dokonania czynności z pokrzywdzeniem wierzycieli dłużnik stał się niewypłacalny albo dokonanie czynności pogłębiło stan niewypłacalności, możemy jako wierzyciel żądać uznania tej czynności za bezskuteczną w stosunku do nas.[/b] Czynność prawna dłużnika może być zatem skutecznie zaskarżona, tylko gdy została dokonana z pokrzywdzeniem nas jako wierzycieli.

Czynność prawna jest dokonana z pokrzywdzeniem wierzycieli, jeżeli wskutek tej czynności dłużnik stał się niewypłacalny albo stał się niewypłacalny w wyższym stopniu, niż był przed jej dokonaniem.

[srodtytul]Potrzebne będą dowody[/srodtytul]

Na niewypłacalność wskazywać może bezskuteczne prowadzenie egzekucji przez jakiegokolwiek wierzyciela przeciwko dłużnikowi, złożenie spisu majątku przez dłużnika, zawieszenie wypłat, ogłoszenie upadłości, wszczęcie postępowania układowego itp. W toku procesu możemy wykazywać stan niewypłacalności dłużnika lub fakt pogłębienia niewypłacalności wskutek dokonania czynności wszelkimi dopuszczalnymi środkami dowodowymi.

Domagając się uznania czynności dłużnika za bezskuteczną, musimy udowodnić, że nasza wierzytelność nie została zaspokojona oraz że czynność, którą zaskarżyliśmy, była przyczyną lub jedną z przyczyn niewypłacalności albo pogłębienia się stanu niewypłacalności.

Nie jest wystarczające dla udowodnienia, że czynność została dokonana z pokrzywdzeniem wierzycieli, gdy dokonanie przez dłużnika czynności spowodowało zmniejszenie jego majątku.

[srodtytul]Kiedy mamy do czynienia z niewypłacalnością[/srodtytul]

Poprzez niewypłacalność rozumie się istniejący w chwili orzekania o uznaniu czynności za bezskuteczną brak możliwości wywiązania się dłużnika ze swoich zobowiązań finansowych. Oznacza on taki stan majątku, wykazany wszelkimi dopuszczalnymi środkami dowodowymi, w którym egzekucja prowadzona zgodnie z przepisami kodeksu postępowania cywilnego nie może przynieść zaspokojenia wierzytelności pieniężnej przysługującej od dłużnika. Niewypłacalność w chwili orzekania musi być rzeczywista, a nie tylko możliwa.

[ramka][b]Można liczyć na ułatwienia[/b]