Już tylko podpisu prezydenta brakuje pod ustawą, która rozszerzy możliwości udziału osób starszych w działaniach samorządu. Uchwalona ostatecznie w czwartek nowela do ustaw o samorządzie gminnym, powiatowym i wojewódzkim przewiduje obligatoryjne tworzenie rad seniorów nie tylko przy radach gmin, ale też przy radach powiatów i sejmikach wojewódzkich.
Samorząd będzie do tego zobligowany, gdy tylko o utworzenie takiej rady zawnioskuje określona liczba mieszkańców, którzy ukończyły 60 lat. Na przykład w gminie liczącej do 20 tys. mieszkańców wystarczy wniosek 50 miejscowych seniorów, a w większej – 100.
Czytaj więcej
Gminne rady seniorów mogą działać we wszystkich sprawach dotyczących osób starszych, którymi zajmuje się samorząd terytorialny.
Dziś gmina może taką radę stworzyć z własnej inicjatywy lub „na wniosek zainteresowanych środowisk”. W praktyce rady seniorów tworzą się zatem tam, gdzie lokalna społeczność uzna to za stosowne. Przepisy samorządowe pozwalają, na podobnych zasadach, na tworzenie także rad młodzieżowych.
Pod koniec 2021 roku rady seniorów działały w 423 gminach, czyli w 17 proc. wszystkich gmin. Najwięcej – w województwach pomorskim (43) i wielkopolskim (40). Zresztą ogólna liczba takich rad wzrasta, bo w 2016 roku było ich tylko 197, a w 2018 r. – 338. Takie dane podaje raport „Informacja o sytuacji osób starszych w Polsce w roku 2021”, opublikowany przez Ministerstwo Rodziny i Polityki Społecznej.
Z tego samego dokumentu wynika, że Rady Seniorów są dobrowolnie tworzone także przez samorządy wojewódzkie i powiatowe jako ciała doradcze, niewymienione w ustawach. Takie rady istnieją np. przy samorządach Mazowsza, Podlasia i Świętokrzyskiego. Znowelizowane przepisy stworzą do tego podstawę prawną.
Działacze samorządowi, choć popierają tworzenie rad seniorów, nie są zachwyceni nowymi przepisami. Zwracają uwagę, że pozostawienie dobrowolności tworzenia rad seniorów byłoby lepszym rozwiązaniem. W opinii do projektu ustawy Związek Powiatów Polskich zauważył, że „konsensus różnych grup: samych seniorów, pracowników urzędu, władz lokalnych oraz organizacji proseniorskich jest w ocenie Związku gwarancją wypracowania efektywnych procedur działania rad seniorów w przyszłości”. ZPP w piśmie sygnowanym przez prezesa Andrzeja Płonkę zauważa, że narzucenie obligatoryjnego tworzenia rad seniorów nie daje już takiej pewności, że działania tych rad będą sprawne.
– Dzisiejsi seniorzy w wieku 60–70 lat to często ludzie wciąż aktywni zawodowo, sprawni fizycznie i intelektualnie, mający wiele ciekawych pomysłów na funkcjonowanie lokalnych społeczności. Bardzo często ich doświadczenie dobrze służy gminom, zresztą nie tylko w sprawach polityki senioralnej – zauważa Marek Wójcik, ekspert ds. legislacyjnych Związku Miast Polskich. Zastrzega jednak, że dotychczasowe przepisy w zupełności wystarczają, by rady sprawnie działały.
– Najlepiej, jeśli z różnymi inicjatywami przychodzą konkretni ludzie i chcą aktywnie działać. Właśnie na takich zasadach: pomysłowości i dobrowolności działały dotychczasowe rady, a samorządowi decydenci właściwie zawsze słuchali ich głosu – zauważa Wójcik.
Etap legislacyjny: czeka na podpis prezydenta
