Wojewódzki Sąd Administracyjny w Lublinie ze skargi RPO unieważnił 9 maja uchwałę Rady Powiatu w Rykach z 30 kwietnia 2019 r. zatytułowaną „Stanowisko Rady Powiatu Ryckiego w sprawie powstrzymania ideologii gender i LGBT” (sprawa sygn. akt III SA/Lu 312/20) oraz uchwałę (stanowisko) Sejmiku Województwa Lubelskiego z 25 kwietnia 2019 r. w przedmiocie wprowadzania ideologii LGBT do wspólnot samorządowych (sprawa sygn. akt III SA/Lu 240/20).
Wcześniej, 17 lutego 2021 r., sąd ten na posiedzeniu niejawnym
odrzucił, przy zdaniach odrębnych, obie skargi Rzecznika bez merytorycznego
badania. Uznał, że uchwały nie dotyczą sprawy z zakresu administracji
publicznej i dlatego nie podlegają właściwości WSA. Na te orzeczenia RPO złożył skargi kasacyjne do NSA i zostały one uwzględnione. NSA zwrócił mu obie sprawy do
merytorycznego zbadania przez WSA.
Po ponownym zbadaniu spraw WSA uznał, że skargi Rzecznika zasługują na uwzględnienie. Sąd podzielił wszystkie zarzuty RPO.
Czytaj więcej
Niektóre tzw. uchwały anty-LGBT unieważniły sądy administracyjne. Tam, gdzie one wciąż obowiązują, lokalne władze raczej nie planują ich zmiany.
W ocenie WSA w Lublinie zaskarżone uchwały zostały podjęte bez podstawy prawnej i z rażącym naruszeniem prawa,
wykraczają poza zakres kompetencji i zadania organów, które je podjęły. Zdaniem sądu obie uchwały bezsprzecznie dyskryminują osoby LGBT, a także:
- przedstawiają społeczność osób LGBT jako stanowiącą zagrożenie dla wspólnoty samorządowej, zło, z którym należy walczyć;
- stwarzają ryzyko przemocy wobec osób LGBT, gdyż wywołują wokół tej grupy zastraszającą, wrogą i uwłaczającą atmosferę;
- mają jednoznaczny wydźwięk – władze samorządowe zamiast integrować, stwarzają atmosferę wykluczenia;
- ograniczają prawo rodziców do wychowania dzieci zgodnie z własnymi przekonaniami;
Roczny dostęp do treści rp.pl za pół ceny
- nie są jedynie deklaracjami ideowymi, choć w ocenie WSA, samorządy wojewódzki i powiatowy mają prawo do podejmowania takich deklaracji - nie mogą one jednak naruszać przepisów prawa powszechnie obowiązującego i nawoływać do nieprzestrzegania przepisów powszechnie obowiązujących;
- uchwały mają charakter mieszany: z jednej strony są deklaracjami, stanowiskami, a z drugiej aktami o charakterze władczym, które zawierają wytyczne dla organów i podmiotów podległych, co wynika ze sposobu, w jaki są sformułowane – imperatywne określenia „nie pozwolimy”, „staniemy w obronie” - oraz jednoznacznie wskazują, jakie działania od tych podległych podmiotów są oczekiwane;
- są próbą wykluczenia osób LGBT ze wspólnoty samorządowej, co również stanowi przejaw dyskryminacji, a władze lokalne mają za zadanie chronić wszystkich członków wspólnoty, bez względu na ich cechy osobiste, takie jak orientacja seksualna czy tożsamość płciowa;
- nazywają poprawność polityczną „homopropagandą” czy „homoterrorem” (uchwała rady powiatu ryckiego), co – w ocenie WSA – jest naganne;
- promując model rodziny „mama, tata, dziecko” odmawiają ochrony rodzinom złożonym z osób tej samej płci, uznając je tym samym za niegodne ochrony, pomocy i wsparcia władz lokalnych;
- wywołują tzw. efekt mrożący, zniechęcając do działań o charakterze antydyskryminacyjnym czy świadczących o tolerancji wobec osób LGBT;
- posługują się terminem „ideologia LGBT”, co jest pojęciem pustym – skrót LGBT zawsze odnosi się do ludzi, a biorąc pod uwagę to, że do tej społeczności należą osoby o różnym światopoglądzie, poglądach politycznych, wykonujący różne zawody i mieszkający w różnych częściach Polski, nie tworzą oni jakiejś jednej ideologii;
- naruszają godność, prawo do prywatności, prawo do wyrażania poglądów osób LGBT, przy czym wolność wyrażania poglądów to też prawo do wyrażania własnej tożsamości;
- naruszają prawo do nauki i nauczania, ingerując bezprawne w podstawę programową, określanie programu nauczania i zadania szkół, co nie należy do ich kompetencji.
WSA szeroko odwołał się do działań organów międzynarodowych w sprawie uchwał "anty-LGBT", m.in. rezolucji Parlamentu Europejskiego, działań Komisji Europejskiej i Rady Europy.
Oba wyroki WSA są nieprawomocne; można je zaskarżyć do NSA.
Rzecznik Praw Obywatelskich przypomina, że dwie poniedziałkowe uchwały to 8. i 9. w kolejności uchwała unieważniona przez różne WSA w kraju – po uchwałach rad gmin w Istebnej, Klwowie, Sernikach, Osieku, Lipinkach, Niebylcu oraz Rady Powiatu Tarnowskiego. Uwzględniając zarzuty RPO, sądy uznały, że uchwały dotyczyły spraw z zakresu administracji publicznej i zawierały elementy władcze. Uznawały, że ingerują one w prawa i wolności człowieka, a nawet że dyskryminują osoby nieheteronormatywne.
28 czerwca 2022 r. NSA rozpatrzy kilka pierwszych skarg prokuratury i organizacji pozarządowych na unieważnienie tych uchwał przez WSA po skargach RPO.
