"Gra z cieniem" w TVP: Serial o feminizmie w dobie stalinizmu

— Zaczynaliśmy kompletować obsadę jeszcze przed wyborami – mówi Kinga Dębska. — Nie wszyscy chcieli występować w serialu przeznaczonym dla telewizji publicznej. Przekonywałam, że po 15 października wszystko się zmieni, TVP przestanie być trefnym miejscem… - dodaje.

„Gra z cieniem": być albo nie być w TVP

Pierwszym aktorem, którego reżyserka pozyskała, był Marcin Hycnar – zagrał ważną rolę majora UB. Po dłuższej przerwie wróciła na ekran w świetnie zagranej głównej roli Natalia Rybicka (lekarka Helena Bielawska), pamiętna m.in. z „Żurka”. Postać matki Bielawskiej stworzyła Maria Pakulnis. W serialu występują też m.in. Karolina Gruszka, Grzegorz Małecki, Ewa Wiśniewska, Kinga Preis, Julia Wyszyńska, Anna Dereszowska.

Scenariusz trzynastoodcinkowego serialu „Gra z cieniem” napisali Maciej i Anna Świerkoccy. Współpraca Świerkockiego z Wojciechem Wójcikiem przyniosła serial „Sfora” oraz „Tam i z powrotem”, film z mocnym politycznym tłem. Jest także tłumaczem literatury brytyjskiej i amerykańskiej, autorem najnowszego wydania „Ulissesa” Joyce’a i przełomowej, objaśniającej go książki „Łódź Ulissesa”.

— Producent Piotr Dzięcioł dał mi do przeczytania jego scenariusz, wówczas jeszcze pod tytułem „Uwięzieni”. Pomyślałam – to nie dla mnie. Ale jak zaczęłam czytać, wciągnęłam się – opowiada reżyserka. – Zobaczyłam w tym tekście duży potencjał - dodaje.

W rezultacie powstał serial złożony z 13 odcinków po 45 minut, kręcony przez pół roku z udziałem 150 aktorów w 160 lokacjach, m.in. w Warszawie, Łodzi, w Kaliszu, który grał Olkusz, w Pabianicach, które grały Łódź, a wreszcie w górach.

„Gra z cieniem" opowiada o latach stalinowskich

Początek lat 50. Najmroczniejszy czas stalinizmu. Młoda, ceniona lekarka Helena Bielawska, córka przedwojennego profesora medycyny, mieszka z matką i samotnie wychowuje małego syna. Ma opinię znakomitego chirurga, ale pewnej nocy bezpieka wyprowadza ją w kajdanach z mieszkania. Zostaje oskarżona o zabójstwo leżącej w szpitalu działaczki partyjnej. Skazana na dożywocie trafia do więziennej celi, w której siedzi kilka kobiet. Lojalny okazuje się tylko jej narzeczony, teatralny scenograf, który za wszelką cenę chce udowodnić jej niewinność.

Jednocześnie Urząd Bezpieczeństwa szuka agenta obcego wywiadu o pseudonimie Cień. Ślady prowadzą do Heleny, zaś do Polski przyjeżdża dawna przyjaciółka lekarki – Żydówka, która jest przekonana, że to rodzice Heleny w czasie wojny wydali jej rodzinę Niemcom.

Gdy umiera nagle matka Heleny, z domu ucieka jej synek. Szukają go zarówno narzeczony Heleny, jak i funkcjonariusze Urzędu Bezpieczeństwa. A wszystko to unurzane jest w ciężkiej, złowieszczej atmosferze stalinizmu, rozgrywa się wśród walk o władzę i wpływy najwyższych stalinowskich urzędników państwowych i oficerów bezpieki.

To początek 13-dcinkowego serialu „Gra z cieniem”, który trzyma w napięciu jak dobry film sensacyjny, opowiada o uczuciach jak romantyczny melodramat, a jednocześnie niesie mocny obraz stalinowskiej dyktatury. Z ekranu wieje grozą. Kinga Dębska stworzyła przejmujący obraz Polski z początku lat pięćdziesiątych. Szarej, mrocznej, przepełnionej strachem. Polski, w której funkcjonariusze Urzędu Bezpieczeństwa mają niemal nieograniczoną władzę. Gdzie nie liczy się prawda. Gdzie łamie się ofiary torturami, a ludzkie życie waży tyle co nic.

Czytaj więcej

Powstanie Warszawskie

Skansen niepamięci narodowej. Ślady walk stopniowo znikają ze stolicy

W odbudowywanym po wojnie mieście stopniowo znikały ślady 63 dni walki. Czy w Warszawie zrobiono dość, by je chronić i podtrzymać pamięć o powstańczym zrywie?

Tak wygląda każda tyrania. I nie jest rzeczą przypadku, że dzisiaj, gdy w świecie odradzają się dyktatury, do władzy dochodzą ultraprawicowe ugrupowania, a na ulicach manifestują neofaszyści, twórcy powracają do najtrudniejszych czasów swoich krajów. Na ostatnim festiwalu weneckim Walter Salles pokazał „I’m Still Here” – opartą na faktach opowieść o inteligenckiej rodzinie zniszczonej przez reżim lat siedemdziesiątych. Takie filmy powstają w Argentynie, Chile, Korei, Grecji.

Ale jest też w „Grze z cieniem” wiele innych odcieni.

— To film feministyczny — śmieje się Dębska. — Kobiety w więzieniu okazują się solidarne, stają się dla siebie podporą. Kiedy coś się dzieje, potrafią się wziąć za ręce i powiedzieć sobie: jedna za wszystkie, wszystkie za jedną.

W serialu Dębskiej ważny jest też wątek szpiegowski, wracają problemy eksterminacji Żydów w czasie wojny. To też opowieść o postawach inteligencji w okresie stalinizmu. Ważnym wątkiem są losy dziecka, które zostało samo po aresztowaniu matki i śmierci babki.

Kobiece kino historyczne

Autorka „Moich córek krów”, „Zabawy, zabawy” czy „Planu B”, reżyserka wielu odcinków telenowel i kilku seriali m.in. „Szóstki” o przeszczepach nerek zawsze skoncentrowana była na prostych, ale jakże ważnych relacjach pomiędzy ludźmi. Nigdy dotąd nie zrobiła filmu tak mocno zanurzonego w polityce i historii. W „Grze z Cieniem” zdała nowy egzamin świetnie.