Oglądając spektakl "Barbara Radziwiłłówna z Jaworzna-Szczakowej" przygotowany przez Jarosława Tumidajskiego, miałem wrażenie, że widzę współczesną wersję Gombrowiczowskiego "Transatlantyku". Witkowski pokazuje dzisiejszą Polskę w krzywym zwierciadle. Z ironią, sarkazmem, czasami goryczą. Ale jednak patrzy na nas z sympatią i zrozumieniem.
Tytułowa Barbara Radziwiłłówna to pseudonim właściciela lombardu, kolekcjonera narodowych pamiątek. Jest człowiekiem odość skomplikowanym życiorysie, katolikiem o żydowskich korzeniach, z zamiłowania Sarmatą, który postanawia odbyć pielgrzymkę do Lichenia.
Autentyczne postacie, które spotyka podczas swej wyprawy, sąsiadują z bohaterami narodowych mitów, baśni i lektur szkolnych. Oprócz listonosza, sąsiadki, ukraińskiej kurtyzany pojawiają się też wiedźmy, Gniewko, Światowid, Goplana czy Wanda. To właśnie z nimi toczy dyskurs o Polsce i Polakach. O naszych przyzwyczajeniach, oczekiwaniach, marzeniach – zupełnie nierealnych i całkiem przyziemnych.
Cała opowieść ma w sobie coś z gawędy, a jednocześnie ballady podwórkowej. Hubert zwany Barbarą Radziwiłłówną z łatwością przejmuje styl wypowiedzi swoich rozmówców. Z romantycznymi zjawami mówi językiem Mickiewicza, a ze spotkanym cinkciarzem –w sposób właściwy społecznym mętom.
Świat wzniosłych idei miesza się w tym spektaklu ze światem tanich promocji, szlachetność – z bylejakością.
