Z polskich spektakli konkursowych najbardziej złożony obraz świata przedstawił „Kupiec wenecki" Szymona Kaczmarka z Teatru Nowego w Słupsku, nagrodzony główną nagrodą Złotego Yoricka. Ta tragedia jest obciążona czarną legendą antysemityzmu. Ale w przedstawieniu teatru, który wzmocnił za swojej prezydentury Robert Biedroń, nic nie jest oczywiste. Poza tym, że Antonio kocha Bassania tak bardzo, że by pomóc przyjacielowi w ożenku z Porcją, pożycza pieniądze pod zastaw majątku od żydowskiego kupca Shylocka.
Klucz do małżeństwa
Gdy Szekspir pisał tragedię, Anglików bulwersowała sprawa portugalskiego lekarza o żydowskim pochodzeniu, który został skazany na śmierć, podejrzany o trucicielską praktykę. Szekspir nie byłby jednak sobą, gdyby napisał coś oczywistego, zaś współczesny teatr walczący z tabu wszelkiej maści ma fantastyczny materiał, by pokazać skomplikowanie międzyludzkich relacji.
Homoseksualna natura związku Antonia i Bassania zatajana bądź pomijana w przeszłości ostatnio jest w teatrze oczywistością. Bez tego „Kupiec wenecki" byłby bajeczką o bogatej Porcji, której ojciec pozwolił się ożenić pod warunkiem, że jej wybranek wskaże jedną z trzech szkatuł, skrywającą jej portret.
Wątek homoseksualnego Bassania postanawiającego dla pieniędzy zrezygnować ze swoich preferencji to nieoczywisty trop, gdy w poprawnym politycznie teatrze geje bywają zazwyczaj pokazywani jako ofiary nietolerancji. Oczywiście łatwiej byłoby zrozumieć, że są sprawcami cudzego nieszczęścia, gdyby przyjmowali rolę męża, broniąc się przed prześladowaniami. W słupskim spektaklu tak jednak nie jest. Bassanio żeni się dla pieniędzy i to Porcja (świetna Monika Janik) jest ofiarą. Od przewrażliwienia na sytuację mniejszości seksualnych ważniejszy okazuje się dramat kobiety. Inscenizacja staje się dzięki temu fascynującą opowieścią o kobiecej intuicji, do tego, nomen omen, z intrygującą szkatułkową konstrukcją.
Porcja, przeczuwając, co się święci, postanowiła sprawdzić kandydata na męża, dając mu pierścień, którego nie może on utracić pod żadnym pozorem. A przebierając się za adwokata, który broni Antonia przed Shylockiem – ma też okazję obserwować festiwal czułości między mężczyznami i zdradę narzeczonego.
