Atak na Iran nie będzie potrzebny

Rz: W środę George W. Bush przedstawi nową strategię dla Iraku. Co Ameryka może jeszcze uratować w tym kraju?

Richard Armitage:

Nikt nie ma już chyba wątpliwości, że Irak jest rozdarty wojną domową. Okoliczności egzekucji Saddama Husajna raz jeszcze to pokazały. Stany Zjednoczone nie mogą doprowadzić do sukcesu w Iraku wbrew samym Irakijczykom. Maksimum tego, co możemy osiągnąć, to wycofać się stamtąd tak, by nie doprowadzić do rozszerzenia się konfliktu na cały region. Najbardziej obawiam się, że szyici będą starali się wykorzystać ten moment, by rozszerzyć swoje wpływy nie tylko na cały Irak, ale także na Zjednoczone Emiraty Arabskie, Kuwejt, a nawet wschodnią część Arabii Saudyjskiej. Taką katastrofę odczulibyśmy wszyscy, choćby poprzez ceny paliw. Aby temu zapobiec, Stany Zjednoczone będą musiały jeszcze bardziej zacieśnić współpracę z naszymi sojusznikami na Bliskim Wschodzie. Nie sądzę natomiast, by dobrym wyjściem było posłanie do Iraku więcej amerykańskich wojsk. Ze względów politycznych jest to nie do przyjęcia ani dla władz Iraku, ani dla naszego społeczeństwa.

Celem interwencji w Iraku miała być budowa demokracji i to nie tylko w tym kraju, ale na całym Bliskim Wschodzie.

Irakijczycy do tej pory nie zrozumieli, że demokracja nie jest celem, ale doświadczeniem, stanem ducha, który stale trzeba umacniać. Choć w Iraku odbyły się już kilkakrotnie wybory, to szyici wciąż nie mogą zrozumieć, że muszą się podzielić władzą z sunnitami. A sunnici nie potrafią się pogodzić z faktem, że już nigdy nie będą w Iraku narzucać innym swojej woli. Jeśli kiedykolwiek zapanuje tam demokracja, to trzeba będzie na to poczekać wiele lat.

Po klęsce w Wietnamie Stany Zjednoczone ograniczyły swą aktywność na świecie, co wykorzystał Związek Radziecki. Czy podobnie zachowa się Ameryka w razie ewentualnej porażki w Iraku?

To będzie poważny cios dla prestiżu USA na świecie. Nie da się go odbudować w ciągu kadencji jednego czy nawet dwóch prezydentów. Przed 11 września tradycyjnym towarem eksportowym Ameryki była nadzieja, optymizm, entuzjazm. Atak na Nowy Jork i Waszyngton stanowił dla narodu szok, z którego długo nie mogliśmy się otrząsnąć. Zaczęliśmy więc eksportować złość i nienawiść. Popełniliśmy wiele błędów, jak w Guantanamo czy Abu Ghraib. George W. Bush, Dick Cheney, Donald Rumsfeld przestali uwzględniać opinie doradców i sojuszników, a nawet ich słuchać. Dopiero teraz, gdy zaczęły się poważne kłopoty, prezydent zmienia postawę. Upłynie sporo czasu, nim USA znów staną się siłą dobra na świecie. Choć wątpię, by - przynajmniej przez najbliższe 15 lat - ktokolwiek zagrażał pozycji USA jako jedynej superpotęgi.

Klęska w Iraku będzie kosztowała republikanów utratę Białego Domu w 2008 roku?

Nie sądzę. Wśród czołowych republikanów są tacy, którzy - jak John McCain - od początku byli przeciwni strategii, jaką forsował w Iraku prezydent Bush. Natomiast najpoważniejsi kandydaci do Białego Domu wśród demokratów popierali obalenie Saddama Husajna i przynajmniej pierwsze lata interwencji.

Sposób, w jaki Donald Rumsfeld przeprowadził operację w Iraku, okazał się nieskuteczny. Co dalej z zapoczątkowaną przez niego reformą amerykańskiej armii.

Rumsfeld chciał, by amerykańskie siły zbrojne były mniej liczne, za to doskonale wyposażone i niezwykle elastyczne. W pierwszych miesiącach wojny wydawało się, że to doskonały pomysł: nasze wojska w krótkim czasie pokonały Saddama. Jednak mieliśmy tak mało żołnierzy, że nigdy nie opanowaliśmy całego terytorium Iraku. Dziś jest jasne, że dopiero piechur i jego bagnet zapewniają ostateczne zwycięstwo. Colin Powell powtarzał, że Ameryka powinna się decydować na interwencję za granicą tylko z siłami, które zapewniają jej przytłaczającą przewagę nad wrogiem. Ta doktryna wróci w Pentagonie do łask.

Z porażki Ameryki w Iraku cieszy się Iran. Czy można powstrzymać ambicje atomowe Teheranu?

Znam mentalność Irańczyków, mieszkałem w tym kraju. Mają ogromne poczucie dumy narodowej, dla nich potęga imperium perskiego to nie zamierzchła przeszłość, ale niemal teraźniejszość. Dlatego nie będzie łatwo przekonać ich do zrezygnowania z ambicji. Mamy jednak pewne atuty. Prezydent Ahmadineżad stał się wśród Irańczyków bardzo niepopularny. Iran od lat nie inwestował w przemysł naftowy i teraz będzie musiał się tym zająć, jeśli chce utrzymać produkcję paliw. Nie starczy pieniędzy na kontynuację programu atomowego, który wciąż jest w początkowej fazie. Zdaniem naszego wywiadu Iran nie będzie w stanie wyprodukować broni jądrowej przed upływem pięciu, a może nawet 10 lat.

Niektórzy eksperci przewidują, że prezydent Bush zdecyduje się na prewencyjne uderzenie z powietrza na Iran w ostatnich miesiącach swojej kadencji.

Nikt nie poparłby takiej decyzji. Jaki ma sens zniszczenie irańskiej infrastruktury atomowej, kiedy jest ona dopiero w powijakach i łatwo ją odbudować? Lepiej zaczekać, aż straty dla Iranu będą bardziej bolesne. Uważam zresztą, że uderzenie nie będzie potrzebne, bo umiejętna presja Stanów Zjednoczonych i naszych europejskich sojuszników wystarczy, by powstrzymać Irańczyków.

Ameryka prowadzi również wojnę w Afganistanie. Tam też wielu wróży jej klęskę.

Skutki porażki w Afganistanie byłyby nawet poważniejsze niż w Iraku. Jeśli nie ustabilizujemy tam sytuacji, nie ma szans, by generał Perwez Muszarraf utrzymał kontrolę nad Pakistanem. Łatwo wyobrazić sobie, co oznaczałby kraj 160 milionów radykalnie nastawionych muzułmanów uzbrojonych w broń atomową i jak na taki rozwój sytuacji zareagowałyby Indie. Myślę jednak,że pokój w Afganistanie da się przywrócić, jeśli wyślemy tam więcej wojsk, a rząd w Kabulu otrzyma więcej środków na rozwój kraju. Talibowie nie zagrażają bowiem całemu państwu, ale jedynie jego południowej części.

Amerykanom udało się skłonić Rosję do poparcia w Radzie Bezpieczeństwa sankcji przeciwko Iranowi. Ceną za współpracę wydaje się tolerowanie przez Waszyngton odbudowy postradzieckiego imperium.

Rosja rzeczywiście odbudowuje swe wpływy. Udało jej się to na Ukrainie po objęciu rządów przez Wiktora Janukowycza. To samo osiągnęła na Białorusi. Wzmacnia naciski na Litwie, co bezpośrednio dotyka polskich interesów gospodarczych. Rosjanie stali się bardzo hardzi co najmniej z trzech powodów. Najważniejszy to rosnące zyski z eksportu ropy. W oczach rosyjskiego społeczeństwa prezydent Putin stał się bardzo popularny, bo pokonał oligarchów i rzekomo oddał społeczeństwu bogactwa kraju. Kreml zachęciły też kłopoty USA w Iraku. Jednak Waszyngton wyciągnął wnioski z błędu, jakim było pozostawienie republik bałtyckich w objęciach Związku Radzieckiego po drugiej wojnie światowej. Bardzo poważnie traktujemy gwarancje bezpieczeństwa udzielone tym krajom w ramach NATO. Myślę także, że Niemcy w razie ewentualnego sporu Polski z Rosją zdecydowanie staną po waszej stronie. Doskonale wiedzą, co może oznaczać powrót rosyjskich wpływów 70 kilometrów od Berlina!

W tym roku z kierowania brytyjskim rządem zrezygnuje Tony Blair. Angela Merkel lansuje współpracę Stanów Zjednoczonych i Unii Europejskiej. Czy Niemcy będą teraz głównym sojusznikiem Ameryki w Europie, a rola Polski zmaleje?

Nie sądzę. Dla Niemiec i innych krajów starej Europy - jak to nazywał Donald Rusmfeld - doświadczenia drugiej wojny światowej były tak makabryczne, że nawet trzy pokolenia późniejto wspomnienie wciąż powstrzymuje je przed udziałem w wielu przedsięwzięciach na świecie. Tego uczucia nie zna Wielka Brytania, która - choć napadnięta - nie została wówczas pokonana. Dla USA Polska ma zaś w porównaniu z Niemcami dwa ważne atuty: wielką grupę Amerykanów polskiego pochodzenia i strategiczne położenie w Europie.

Powiedział pan, że w nadchodzących 15 latach nikt nie zagrozi pozycji Ameryki w świecie. A kto może później jej dorównać?