Miliony na czyste środowisko

Zakres i skala realizowanych na Pomorzu projektów środowiskowych są bardzo zróżnicowane. W działania na rzecz poprawy stanu środowiska naturalnego inwestują wszyscy, którzy chcą poza poprawą lokalnych warunków życia także uszczknąć coś z turystycznego tortu – coraz ważniejszego elementu naszej gospodarki. Z tego powodu działania na rzecz środowiska naturalnego inicjują zarówno małe gminy wiejskie leżące w głębi Kaszub, jak i związki gminne czy duże i atrakcyjne dla turystów miasta.

Realizacji priorytetowych inwestycji w ochronę środowiska sprzyjają środki unijne – zarówno te, które już udało się skonsumować, jak i te zapisane są w planie finansowym na lata 2007 – 2013.

Największym wyzwaniem, z jakim zmaga się Pomorze, jest problem gospodarki wodno-ściekowej. Bez inwestycji w wodociągi, kanalizację i oczyszczalnie ścieków trudno mówić o czystych wodach śródlądowych i morskich, które jak magnes przyciągają latem turystów.

W ostatnich latach istotną poprawę czystości wód zatok Gdańskiej i Puckiej udało się osiągnąć dzięki dwóm dużym projektom inwestycyjnym: budowie oczyszczalni Wschód w Gdańsku, z której korzysta poza stolicą województwa znaczna część metropolii gdańskiej, oraz modernizacji oczyszczalni w Swarzewie obsługującej ścieki z gmin leżących nad Zatoką Pucką i gdyńskiej oczyszczalni Dębogórze.

Bez wątpienia jednym z największych realizowanych w Polsce projektów infrastrukturalnych związanych z ochroną środowiska jest gdański projekt wodno–ściekowy, obejmujący w praktyce swoim zasięgiem wszystkich mieszkańców i zakłady przemysłowe stolicy województwa. Szacunkowa wartość tego projektu, na który pozyskano dofinansowanie z Funduszu Spójności, wynosi około 880 mln zł.

Równolegle do wielkich projektów inwestycyjnych w ostatnich latach zrealizowano wiele mniejszych projektów inwestycyjnych mających jednak istotny wpływ na lokalną jakość wód powierzchniowych i gruntowych. Przykłady można mnożyć. W gminach Somonino, Cedry Wielkie, Zblewo czy Studzenice modernizowano i rozbudowywano oczyszczalnie ścieków.

Dostępem do kanalizacji sanitarnej zostały objęte dziesiątki małych miejscowości, jak np. wsie: Kaliska, Luzino, Jabłowo, Żuromino, Jerzkowice, Bożepole Wielkie czy Rakowiec. Wiele z tych projektów zrealizowano dzięki finansowemu wsparciu z unijnych środków dostępnych w ramach pomorskiego ZPORR.

Wrogiem mieszkańców i turystów w dużych ośrodkach miejskich jest smog, czyli utrzymujące się nad dużymi miastami gęste chmury toksycznych wyziewów z zakładów przemysłowych, elektrowni i elektrociepłowni, a przede wszystkim z rur wydechowych pojazdów. Metropolia Gdańska ma ambicję, aby być wolną od smogu. Stąd wiele działań służących przede wszystkim rozwojowi alternatywnych w stosunku do samochodów środków transportu: transportu zbiorowego i rowerowego.

Gdynia z pomocą środków unijnych z powodzeniem realizuje projekt modernizacji i rozbudowy komunikacji publicznej opartej na ekologicznych trolejbusach oraz autobusach napędzanych gazem. W Gdańsku postawiono na modernizację taboru autobusowego i rozwój transportu szynowego. Efektem realizacji Gdańskiego Projektu Komunikacji Miejskiej, oprócz zakupu nowego taboru, jest gruntowna modernizacja torowisk oraz wydłużenie sieci linii tramwajowych do nowych dzielnic mieszkaniowych.

Ważnym sukcesem, który może się przyczynić do wzrostu zainteresowania transportem publicznym, jest dostępny od stycznia tego roku bilet metropolitalny, który uprawnia jego posiadaczy do korzystania ze wszystkich środków komunikacji publicznej (w tym kolejki SKM) w ramach metropolitalnego związku komunikacyjnego rozciągającego się od Pruszcza Gdańskiego aż do Wejherowa.

Alternatywnym dla emitujących spaliny samochodów osobowych środkiem transportu miejskiego jest rower. Aby ułatwić życie rowerzystom, samorządy – zwłaszcza w obrębie metropolii gdańskiej – inwestują w budowę sieci dróg rowerowych, którymi można będzie wkrótce przejechać od Pruszcza Gdańskiego aż do Wejherowa. Najwięcej dróg rowerowych powstało dotąd w Gdańsku, który jest w czołówce polskich miast pod względem gęstości sieci dróg rowerowych. Plany inwestycyjne na lata 2008 – 2013 zakładają wydłużenie sieci dróg rowerowych w tym mieście do 150 km.

W najbardziej uciążliwym dla środowiska naturalnego sezonie letnim do łask powróciły też dwa lata temu tramwaje wodne kursujące między miastami Gdańsk, Sopot, Gdynia i Hel.

Mimo wielu wysiłków samorządów wciąż nierozwiązanym problemem jest na Pomorzu utylizacja i segregacja odpadów komunalnych. Z problemem tym borykają się zarówno metropolia gdańska, jak i mniejsze gminy wiejskie. Problemem jest zarówno dostępność komunalnych składowisk odpadów, które wypełniają się coraz szybciej, jak i wymagane dyrektywami unijnymi procesy sortowania i recyklingu.

Część śmieci, zwłaszcza na terenach wiejskich, wciąż trafia do pieców i kuchennych palenisk, a stamtąd w postaci silnie toksycznych gazów i popiołów do atmosfery i gleby. Popularnym sposobem „utylizacji” jest także wywóz śmieci, a zwłaszcza opon, resztek materiałów budowlanych itp. do lasów. W efekcie co roku miliony złotych z budżetów samorządowych wydawane są na likwidowanie dzikich wysypisk śmieci.

Na obszarze regionu udało się natomiast w ostatnich latach zrealizować kilka mniejszych projektów. W 2004 roku zakończono m.in. budowę Zakładu Gospodarki Odpadami w Gilwie Małej koło Kwidzyna. Inwestycja, która pochłonęła 23,5 mln zł, umożliwiła zbudowanie tu m.in. sortowni odpadów, kompostowni i tymczasowego składowiska odpadów niebezpiecznych. Równie dużą i ważną inwestycją była finansowana ze środków ZPORR modernizacja składowiska odpadów w Bierkowie koło Słupska, która umożliwia kompleksowe sortowanie śmieci i odzysk wielu cennych i łatwo poddających się powtórnemu przerobowi surowców. Na realizację tego projektu wydano ponad 17 mln zł.

Udało się także zrealizować duży projekt inwestycyjny, który rozwiązał problem składowania i segregacji odpadów pochodzących z miast i gmin Gdynia, Sopot, Wejherowo, Rumia, Reda oraz Kosakowo. Pierwszy etap inwestycji realizowanej przez spółkę Eko Dolina i zakończony w maju 2005 roku obejmował budowę między innymi sortowni odpadów, podczyszczalni ścieków i odcieków, kompostowni odpadów zielonych, elektrowni biogazowej i pełnej infrastruktury technicznej. Teraz realizowany jest w ramach projektu „Gospodarka odpadami dla doliny Redy i Chylonki” drugi etap rozbudowy, który obejmuje m.in.: budowę kompostowni odpadów, rozbudowę sortowni odpadów, budowę nowej kwatery składowej. Budowa kompostowni oraz rozbudowa sortowni są dofinansowane z Funduszu Spójności. Wartość projektu oszacowano na ponad 96 mln zł, a unijne dofinansowanie na 56,5 mln zł.

Teraz na wielką modernizację czeka składowisko odpadów w Gdańsku Szadółkach. Składowisko dziesięć lat temu jako pierwsze w województwie pomorskim zyskało elektrownię zasilaną biogazem pozyskiwanym ze składowanych odpadów komunalnych. Dzięki temu zmniejszono ryzyko samozapłonu, a przy okazji zyskano źródło energii, które zasila instalacje elektroenergetyczne na terenie składowiska. Przygotowany projekt „Modernizacja gospodarki odpadami komunalnymi w Gdańsku” w poprzednim rozdaniu środków unijnych nie uzyskał dofinansowania. Teraz znajduje się na zweryfikowanej liście projektów przeznaczonych do finansowania w ramach unijnych dotacji dostępnych w programie pperacyjnym „Infrastruktura i środowisko”. Szacunkowa wartość tej inwestycji przekracza 233 mln zł, a wnioskowana wartość unijnego dofinansowania przekracza 163 mln zł.