Biskupi doświadczyli tej kary na mocy prawa kanonicznego, przyjmując bez zgody Watykanu święcenia z rąk również ekskomunikowanego arcybiskupa Marcela Lefebvre’a, założyciela (1970 r.) Bractwa Kapłańskiego Piusa X nieuznającego wielu reform Soboru Watykańskiego II. Chodziło głównie o odprawianie mszy w językach narodowych oraz dialog ekumeniczny i międzyreligijny. Lefebryści nie uznali ekskomuniki. Twierdzili, że działali w stanie wyższej konieczności, w obliczu kryzysu w Kościele spowodowanego wprowadzeniem szkodliwych innowacji doktrynalnych i liturgicznych nieokazujących należytego szacunku tradycji. Dziś w 30 krajach, w tym w Polsce, działa ponad 500 kapłanów bractwa pośród około 600 tys. wiernych.
W watykańskim komunikacie prasowym czytamy, że „15 grudnia ubiegłego roku kierujący obecnie wspólnotą biskup Bernard Fellay skierował list do papieża, w którym schizmatycy zapewniają go o wierności i chęci pozostania katolikami, prosząc o zdjęcie ekskomuniki. Przychylając się do tej prośby, Benedykt XVI podpisał dekret, wyrażając nadzieję na jak najszybsze całkowite pojednanie i pełną komunię z lefebrystami”. Biskup Fellay w odpowiedzi skierował list do swych wiernych, chwaląc „jednostronny, życzliwy i odważny gest Benedykta XVI”. Zgłasza jednak nadal zastrzeżenia do niektórych postanowień ostatniego soboru i wyraża nadzieję na zdjęcie ekskomuniki z arcybiskuba Lefebvre’a, zmarłego w 1991 r.
Gdy włoskie media zaczęły informować o rychłym zdjęciu ekskomuniki, środowiska żydowskie zaczęły głośno protestować. Zdjęcie kary miało bowiem dotyczyć m.in. biskupa Richarda Williamsona, który wielokrotnie powtarzał, że „Holokaust wymyślili Żydzi”. W zeszłym roku w wywiadzie dla telewizji szwedzkiej, co natychmiast wyciągnęły media, powiedział, że naziści wymordowali najwyżej 200 – 300 tys. Żydów, a nie 6 mln, i to nie w komorach gazowych, które – jego zdaniem – nie istniały.
Po zdjęciu ekskomuniki z czterech biskupów, w tym z Williamsona, rzecznik Watykanu ksiądz Federico Lombardi oświadczył, że Stolica Apostolska zastrzegła, iż nie podziela kontrowersyjnych poglądów biskupa. W podobnym duchu wypowiedział się biskup Fellay. W środowiskach żydowskich rozległy się jednak głosy, że Kościół katolicki powinien zmusić Williamsona do wycofania jego wypowiedzi dotyczących Holokaustu i że decyzja o zdjęciu ekskomuniki z antysemity jest sprzeczna z wysiłkami Jana XXIII i Jana Pawła II oraz wszystkich papieży zaangażowanych w dialog między religiami.
Przewodniczący Związku Włoskich Gmin Żydowskich Renzo Gattegna powiedział, że dialog z judaizmem został cofnięty o 50 lat.