Co dalej, rosyjska opozycjo

Ale wyraźnie nie wie, co robić dalej. Wydaje się, że nie wie tego również władza.

Organizatorzy wiecu i policja drastycznie różnią się co do liczebności wiecu, jednak dane policji, która mówi o ok. 30 tysiącach zgromadzonych, korespondują z szacunkami obecnych na Prospekcie dziennikarzy. Białoruska telewizja powiedziała o... kilkuset osobach, zaś organizatorzy krzyczeli z trybuny o 120 tysiącach.

Byli rozentuzjazmowani, czemu trudno się dziwić. Większość obserwatorów obawiała się, że Prospekt nie powtórzy sukcesu z Bołotnej. Że oburzeni wyborczymi fałszerstwami Rosjanie pokrzyczeli, i już więcej nie zejdą się w takiej liczbie. Tym bardziej że minęły dwa tygodnie, w czasie których Putin odbył „gorącą linię" z narodem, demonstrując doskonałą formę, a obaj z Miedwiediewem ogłosili plany umiarkowanych reform politycznych, obliczonych na usatysfakcjonowanie części protestujących i zdjęcie wiatru z żagli opozycji. Poza tym przez te dwa tygodnie zmieniła się pogoda i zrobiło się zimniej.

Mimo tego wszystkiego na Prospekt przyszło nie mniej, a więcej ludzi niż na Błotną. I byli to w pewnym zakresie inni ludzie. W pierwszych demonstracjach bezpośrednio po wyborach uczestniczyli niemal wyłącznie studenci. Na Bołotnej dołączyli do nich 30-letni inteligenci. A na Prospekcie widać było bardzo wielu studentów i inteligentów, ale poza nimi po raz pierwszy w tłumie można było dostrzec duże grupy moskwiczan o bardzo prostym wyglądzie.

Władze mają więc powód do niepokoju. Jak zareagują? Andriej Iłłarionow, b. doradca ekonomiczny Putina, snuje czarne wizje. Władza jego zdaniem szykuje się do rewanżu, należy spodziewać się nie tylko prowadzonej przez specsłużby kampanii opluskwiania liderów opozycji, ale i pobić, a nawet morderstw.

Iłłarionow nie wyklucza nawet, że przed marcowymi wyborami prezydenckimi reżim może dokonać aktów terrorystycznych, a wręcz sprowokować konflikt zbrojny, np. na Kaukazie (Gruzja?), by pod jego osłoną wprowadzić stan wyjątkowy, internować aktywistów ruchów demokratycznych i w ten sposób „wygrać" wybory.

O prawdopodobieństwie takiego rozwiązania ma świadczyć, zdaniem Iłlarionowa, ciąg nominacji znanych z „twardej reputacji" polityków i urzędników na kluczowe stanowiska (nacjonalista Dmitrij Rogozin został wicepremierem, a były oficer KGB Siergiej Iwanow – szefem administracji prezydenta).

Ale Iłłarionow jest raczej odosobniony wśród analityków, którzy w ogromnej większości uważają scenariusz „przykręcania śruby" za najmniej prawdopodobny. Eksperci podkreślają, że gdy Putin wprowadzał rządy silnej ręki, czynił to przynajmniej w jakiejś mierze zgodnie z emocjami społeczeństwa, a teraz sytuacja jest inna.

– Teoretycznie jest to możliwe, ale praktycznie nie. Nie ma teraz społecznego zapotrzebowania na politykę silnej ręki, więc dokręcić śrubę na poważnie byłoby bardzo trudno – mówi zastępca dyrektora Centrum Politycznych Technologii Aleksiej Makarkin. – Ani reżim, ani społeczeństwo nie są na to gotowe.

– Nie sposób dokręcać śrubę w warunkach totalnej i w dodatku chaotycznej korupcji – uważa szef Instytutu Problemów Globalizacji Michaił Dieliagin.

Nie ma w zasadzie oznak, żeby władza przygotowywała się do konfrontacji, wiele jest natomiast faktów świadczących, że nie wie, co robić i przychyla się nie do siłowego, a do manipulacyjnego scenariusza.

Prezydent Miedwiediew, który zgodnie z tradycją powinien przed Nowym Rokiem odbyć długi wywiad, nadany przez wszystkie ogólnokrajowe telewizje, zapowiedział, że tym razem uczyni to dopiero wiosną – na podsumowanie swojej prezydentury.

Federalne stacje telewizyjne, trzymane przez władzę na krótkiej smyczy, w sobotę po raz kolejny (pierwszy raz był z okazji manifestacji na Bołotnej) pokazały demonstrację opozycji obszernie i obiektywnie. W porównaniu z 10 grudnia poszły wręcz dalej – pokazywały więc nie tylko w głównych wiadomościach wieczornych, ale i w ciągu dnia. Z ekranów można było usłyszeć fragment przemówienia Gariego Kasparowa (dwa tygodnie temu przemówień liderów opozycji nie pokazywano).

Co więcej, telewizja NTW nie nadała zapowiadanego na sobotę wieczorem kolejnego „filmu dokumentalnego", mającego „zdemaskować" organizatorów wiecu sprzed dwóch tygodni na placu Błotnym.

– Wszystkie zakazy dotyczące relacjonowania mitingu zostały zdjęte dopiero w sobotę, na godzinę przed początkiem wiecu – powiedział „Kommersantowi" pragnący zachować anonimowość szef jednej z wielkich państwowych telewizji.

Nowy szef administracji prezydenta Siergiej Iwanow stwierdził, że demonstracja na Prospekcie jest dowodem, iż w Rosji panuje wolność słowa. „Szara eminencja Kremla", uważany za mózg wszystkich rządowych manipulacji politycznych Władysław Surkow powiedział, że na protestacyjne demonstracje chodzi lepsza część społeczeństwa. A

doradca Miedwiediewa Arkadij Dworkowicz podzielił się ze słuchaczami „Echa Moskwy" refleksją, iż jest mu przyjemnie patrzeć na twarze demonstrujących, choć nie dowierza tym, którzy te manifestacje organizują.

Tymczasem po stronie opozycji nie widać jasnej wizji, jak wykorzystać sobotni sukces. Na wiecu jeszcze jaśniej rozbłysła polityczna gwiazda blogera Aleksieja Nawalnego. Okazał się bardzo utalentowanym mówcą. Jako jedyny spośród przemawiających użył frazeologii rewolucyjnej (mówił, że jeśli władza nie ustąpi, to następnym razem na

ulice wyjdzie milion ludzi i zdobędzie Kreml), i rzucił hasło „władza – to my!" (w wyraźnej opozycji do innych liderów ruchu protestu, wolących mówić o nacisku na władze, a nie o woli zastąpienia ich).

Na sobotnim wiecu nie sformułowano jednak żadnego konkretnego planu politycznego związanego np. z rozpoczynającą się kampanią prezydencką. Startować w niej ma np. Grigorij Jawlinskij, jeden z liderów demokratycznej partii Jabłoko. Przywódcy ruchu protestu, jak dotąd, nie są jednak w stanie uzgodnić między sobą, jak odnieść się do tej kandydatury. A następną wielką manifestację zapowiedzieli dopiero na... luty, kiedy to już powinno być wiadomo, czy władza rzeczywiście zaczęła realizować zapowiadane przez Putina i Miedwiediewa reformy polityczne (ułatwienie rejestracji partii, powszechne wybory gubernatorów).

Publicystka „Moskiewskiego Komsomolca" Julia Kalinina uważa, że odrzucając politykę, liderzy ruchu protestu postępują „dziwnie i głupio".

– Odrzucają jedyny instrument, którym można ściąć drzewo – piłę. Odrzucają ją z pogardą  i stukają w drzewo łyżkami: „Teraz, przeklęte drzewo, zobacz, ilu nas jest i unieważnij wybory!" – szydzi z organizatorów demonstracji Kalinina i stwierdza, że bez decyzji o przejściu ruchu protestu w fazę polityczną protesty nie rozwiną się i cała para pójdzie w gwizdek.