Atomowy, wspaniały świat

Wypadek za wypadkiem

W tym samym dniu, gdy podpisano nowy plan energetyczny, doszło do kolejnego incydentu na terenie Fukushimy. Znowu zawinił czynnik ludzki (zdarzały się wypadki przegryzania kabli zasilających przez biegające po elektrowni szczury) i trzeba było opóźniać proces usuwania prętów paliwowych. Wszystko w ogromnym napięciu, błędach, braku dbałości o procedury i niestety bez widoków na poprawę. Mimo takiego negatywnego klimatu i niekończących się wiadomościach o kolejnych wyciekach radioaktywnej wody japoński rząd woli atom niż bezpieczne dla społeczeństwa elektrownie odnawialne. Po 2011 roku pojawiały się koncepcje turbin wiatrowych ustawianych na morzu, w pewnej odległości od wybrzeży, by skuteczniej łapać wiatr. Liczono się nawet z koniecznością zwiększenia importu stali, by wyprodukować wielkie wirniki do tych konstrukcji, ale koncepcja nie znalazła kontynuacji.

Liczby są przeciwko

Rząd widzi liczby, z których nie wynika dla gospodarki nic dobrego. Każdy kolejny miesiąc bez atomu oznacza pogłębienie i tak już rekordowo wysokiego deficytu handlu zagranicznego. Japonia musi importować gaz, by wyrównywać brak 1/3 zasobów energetycznych. 50 elektrowni atomowych umieszczonych w różnych miejscach kraju pokrywało 30 proc. zapotrzebowania. Były premier Naoto Kan mówi wprost, że obecny rząd nie wyciągnął wniosków z Fukushimy i krytykuje powrót do atomu. Według niego skutki kolejnej katastrofy mogą zaszkodzić gospodarce kraju o wiele bardziej niż pogłębiający się obecnie deficyt.

W tej niebezpiecznej układance pojawia się także element, który kilka razy pokazał, jak bardzo może być dla Japonii niebezpieczny. Na początku lat 90. XX wieku zbudowano eksperymentalną elektrownię jądrową Monju w pobliżu miasta Tsuruga. To okolice Kioto, zaledwie 75 km od historycznego centrum Japonii. Reaktor w Monju był tylko jeden, ale za to zupełnie inny od tych w Fukushimie. To tak zwany reaktor prędki albo inaczej powielający. Na papierze jest bardzo wydajny energetycznie, ponieważ  jest w stanie wyprodukować więcej plutonu niż potrzebuje do pracy. Jednak w rzeczywistości jest ogromnie niestabilny, ponieważ do jego chłodzenia wykorzystuje się ciekły sód. Choć Monju to japońska nazwa buddyjskiego bodhisatwy odpowiedzialnego za mądrość, naukowcy popełniali podczas pracy reaktora błąd za błędem. Monju podziałał kilka miesięcy i trzeba go było wyłączyć na 15 lat. Ciekły sód uszkodził rurociąg, na podłogę jednego z pomieszczeń elektrowni wypłynęło nawet do 3 ton chłodziwa i choć na szczęście nikomu nic się nie stało, to plan rozwoju reaktorów powielających trzeba było zastopować. Reaktor przynosi ciągłe straty, samo utrzymanie elektrowni kosztuje 200 mln dolarów rocznie.

Monju może znowu straszyć

Wraz z nowym planem energetycznym prace nad restartem Monju powrócą. Podobnie jak marzenia o udoskonaleniu technologii reaktorów, które byłyby w stanie utylizować zużyte paliwo jądrowe ze starszych placówek. Japoński rząd liczy na powrót do energii plutermalnej, czyli bazującej na radioaktywnym plutonie. Obecnie w Japonii nie ma co zrobić z 44 tonami tej niebezpiecznej substancji, ponieważ nie dość, że brak odpowiednich ośrodków utylizacji, to jeszcze nie ma specjalistów z tej dziedziny. Jedynym ośrodkiem, który zajmuje się tym procesem w kraju jest placówka w Rokkasho, w prefekturze Aomori. Znajduje się tam ponad 300o ton zużytego paliwa zwiezionego z całej Japonii. Prefektura wyraziła zgodę jedynie na tymczasowe składowanie substancji, mając nadzieję, że w ciągu kilku lat pełną parą ruszy program utylizacji paliwa przy pomocy reaktorów powielających. Niestety, umowę podpisano w 1998 roku, na długo przed wydarzeniami z marca 2011.