Rajd Wenecja-Pekin: Kawałek polskiego nieba

Jest na Syberii też kawałek polskiego nieba. Wierszyna, polska wieś. Nie zesłańców, ale dobrowolnych osadników. Przyjechali tu głodni ziemi z Zagłębia Dąbrowskiego w 1910 roku. Osadnikom car fundował bilety Kolei Transsyberyjskiej, dawał zapomogę bezzwrotną 100 rubli i piętnaście wiorst ziemi na familię. Ponad sto rodzin wybrało więc Syberię zamiast podróży w nieznane do USA lub Brazylii.

Na miejscu okazało się, że ziemi jeszcze... nie ma. Trzeba ją dopiero tajdze wyrwać. Dosłownie. Karczowali więc las, mieszkali w ziemiankach. Dobrobyt zależał od ilości rąk do pracy. Ci z małymi dziećmi głodowali, ci z podrostkami szybko urządzili się lepiej niż w biednej Małopolsce. Pierwsza wojna światowa toczyła się daleko, wojna domowa i rewolucja też tu nie dotarły. Nawet gdy ziemię kolektywizowano, zagubienie w syberyjskiej tajdze było plusem. Komunistyczna brutalność dotarła do Wierszyny dopiero w 1938 roku. Zgodnie ze statystyczną logiką NKWD aresztowano 30 mężczyzn i wywiozła w nieznane. Na ich powrót czekano i modlono się przez dekady. Dopiero po upadku ZSRR ujawniono dokumenty, które pokazały przeznaczony im los... Nie wywieziono ich, tylko rozstrzelano. Jeszcze trudniej było w czasie przyszłej wkrótce wojny. Zmobilizowano wszystkich mężczyzn. We wsi został jeden, kaleka bez nogi. Znów był głód i płacz. Polskość jednak była przepustką do życia dla zmobilizowanych. Jako Polacy nie byli godni zaufania wiec służyli w jednostkach tyłowych. Większość wróciła pod koniec lat czterdziestych.