Policjanci rodem z Orwella?

Możliwość podsłuchiwania dziennikarzy, adwokatów, lekarzy, a także umieszczania trojanów w komputerach podejrzanych – to tylko niektóre z nowych uprawnień, które otrzymuje Federalna Policja Kryminalna (BKA), niemiecka superpolicja.

– Pozwoli nam to na efektywną walkę z zagrożeniem terrorystycznym – tłumaczy Wolf-gang Schaüble, szef MSW nazywany przez przeciwników szeryfem. Dopiął swego po latach zmagań i zażartej debaty. Ustawa wchodzi w życie z początkiem nowego roku.

Przeciwnicy ustawy wywalczyli jedynie to, że w każdym przypadku instalowania podsłuchu czy trojanów (specjalnych programów instalowanych przez Internet w komputerach osobistych) wymagana będzie każdorazowo zgoda sędziego.

– Niemcy przekształcają się w państwo policyjne – alarmują obrońcy praw obywatelskich. Najbardziej oburzeni są dziennikarze. Na łamach „Spiegel Online” protestuje 12 redaktorów naczelnych największych niemieckich mediów. Ich zdaniem dopuszczalność podsłuchiwania rozmów dziennikarzy z ich informatorami ogranicza wolność prasy.

– To prawdziwy skandal – mówi Wolfram Weimer, szef magazynu „Cicero”. BKA najechała trzy lata temu jego redakcję, konfiskując wiele materiałów w poszukiwaniu informatora we własnych szeregach, zdradzającego redakcji poufne informacje. Inwigilowani nie będą mogli być tylko duchowni, posłowie oraz obrońcy w sprawach karnych. Z badań przeprowadzonych niedawno przez Instytut Maksa Plancka wynika, że niemiecka policja trzykrotnie częściej niż amerykańska sięga po podsłuchy.

Według specjalistów posługiwanie się trojanami nie poprawi efektywności walki z terroryzmem. – Który terrorysta podłączy swój komputer do Internetu, wiedząc, że BKA przyśle mu trojana – zadaje retoryczne pytanie prof. Andreas Pfitzmnann. Dlatego BKA domaga się zezwolenia na włamanie się do mieszkań podejrzanych, aby móc instalować w ich komputerach odpowiednie oprogramowanie.

Debata na temat podsłuchiwania i kontrolowania korespondencji elektronicznej nie toczy się tylko w Niemczech.

W Stanach Zjednoczonych rozpoczęła się po zamachach z 11 września. Agencja Bezpieczeństwa Narodowego (NSA) otrzymała wówczas pozwolenie na monitorowanie bez wyroku sądowego rozmów zagranicznych i e-maili mieszkańców USA podejrzanych o kontakty z terrorystami. W specjalnej bazie danych gromadzi również niemal wszystkie amerykańskie billingi.

– Jeśli dzwoni do was al Kaida, chcemy wiedzieć, po co – tłumaczył prezydent George W. Bush. Argumentacja ta nie przekonuje jednak obrońców swobód obywatelskich. Uważają oni, że służby specjalne uzyskały narzędzia pozwalające im inwigilować społeczeństwo.

Podobnych argumentów używają liberałowie z Wielkiej Brytanii, którzy oskarżają swój rząd o próbę wprowadzenia systemu rodem z Orwella. Chodzi o wielką bazę danych połączeń telefonicznych i internetowych Brytyjczyków, którą planuje utworzyć Londyn. Podobny pomysł mają władze Szwecji, które przeforsowały ostatnio uchwaloną ustawę o kontroli rozmów telefonicznych, esemesów i poczty elektronicznej.

Ustawa ta – okrzyknięta mianem orwellowskiej – została już zaskarżona do Europejskiego Trybunału Praw Człowieka. Choć podobne działania władz wywołują opór obywateli, specjaliści ds. terroryzmu i przestępczości zorganizowanej przekonują, że są one niezbędne. Członkowie nielegalnych organizacji kontaktują się bowiem ze sobą właśnie za pomocą nowoczesnej elektroniki – Internetu i telefonów komórkowych.