Moskwa mocno kusi Ukrainę

Mamy wspólne korzenie, kulturę i religię. Przez wieki żyliśmy razem – przypomniał prezydent Władimir Putin we wczorajszym wspólnym wystąpieniu z prezydentem Wiktorem Janukowyczem w Sewastopolu.

– Doceniamy przyjaźń z Rosją. Ukraina i Rosja były i pozostaną partnerami strategicznymi. Tutaj w Sewastopolu widać to bardzo wyraźnie – odpowiedział prezydent Ukrainy.

Wzajemnych uprzejmości było znacznie więcej, jak chociażby podczas wspólnego uczestnictwa w mszy świętej z okazji 1025-lecia chrztu Rusi. Miała miejsce w soborze św. Włodzimierza w Chersonezie, antycznym mieście w granicach Sewastopola.

Prawosławie i polityka

To tam Włodzimierz Wielki przyjął chrzest w 988 roku, co było warunkiem oddania mu za żonę Anny, siostry Bazylego II, cesarza Bizancjum. Stąd chrześcijaństwo rozprzestrzeniło się na obszary późniejszej Rosji, a Moskwa pretendowała następnie przez wieki do roli „trzeciego Rzymu”, czyli kolejnego centrum chrześcijaństwa po Rzymie i Bizancjum.

Sewastopol to miejsce niejako symboliczne. Tu stacjonują po sąsiedzku, dosłownie burta w burtę, okręty wojennych flot Rosji i Ukrainy. Na każdym z nich powiewały dwie flagi: rosyjska i ukraińska. Wczoraj po raz pierwszy prezydenci obu krajów uczestniczyli w wspólnej paradzie kilkudziesięciu okrętów obu krajów. – Takie wydarzenie nie byłoby możliwe jeszcze kilka lat temu, gdy na czele Ukrainy stał Wiktor Juszczenko, ukraiński nacjonalista – brzmiał komentarz w pierwszym programie rosyjskiej telewizji.

Rocznica chrztu Rusi Kijowskiej została wykorzystana w sposób wyraźny do celów politycznych – mówi „Rz” prof. Myroslaw Popowycz, ukraiński politolog. Podobnie jak znaczna część ukraińskich mediów jest przekonany, że zasadniczym celem pobytu prezydenta Putina na Ukrainie było przypomnienie ukraińskim elitom politycznym o atrakcyjności Rosji jako alternatywy dla Unii Europejskiej.

Była to więc niejako ostatnia próba przed spodziewanym w listopadzie tego roku podpisaniu Umowy Stowarzyszeniowej Ukrainy z UE. – Specjalne relacje z Unią są nie do pogodzenia z uczestnictwem w Unii Celnej z udziałem Rosji, Białorusi i Kazachstanu – udowadnia Piotr Kościński, analityk Polskiego Instytutu Spraw Międzynarodowych. Ukraina musi wybrać. Warunki UE są znane i sprowadzają się do zmian w prawodawstwie Ukrainy wykluczających możliwość wybiórczego stosowania prawa, nowelizacji ordynacji wyborczej oraz warunek w pewnym sensie nieformalny, jakim jest uwolnienie Julii Tymoszenko.

Moskwa nieatrakcyjna

Na sobotniej międzynarodowej konferencji zorganizowanej w Kijowie przez zwolenników Putina rosyjski prezydent udowadniał, że za udziałem Ukrainy w Unii Celnej przemawiają niezbicie względy ekonomiczne. Przypomniał, że w pierwszym kwartale tego roku obroty Rosji z Ukrainą spadły o ponad 17 proc., by następnie zasypać wszystkich lawiną liczb świadczących o rozkwicie handlu pomiędzy państwami Unii Celnej.

– To istotne argumenty, ale wpływają na osłabienie poczucia zagrożenia elit politycznych i gospodarczych Ukrainy przed ekspansją rosyjskiego kapitału w wypadku zacieśnienia więzi politycznych i gospodarczych z Rosją – tłumaczy prof. Popowycz przyczyny oporu na Ukrainie wobec oferty Moskwy.

– Moskwa nie jest dla Kijowa atrakcyjna i nie można mieć wątpliwości, że umowa stowarzyszeniowa Ukrainy i UE stanie się wkrótce faktem – przekonuje „Rz” Andriej Piontkowski, rosyjski politolog krytyczny wobec Kremla. W jego opinii wszelkie próby Władimira Putina wskrzeszenia ZSRR w tej czy innej postaci nie są niczym więcej jak iluzją polityka, który twierdzi publicznie, że największą katastrofą geopolityczną XX wieku był właśnie rozpad ZSRR. Dlatego też Putin nie rezygnuje z żadnej okazji, aby przypominać byłym republikom radzieckim o wspólnej historii i przeszłości.

Cerkiew za prezydentem

Prezydent nie ma też oporów, aby odwoływać się do prawosławia jako czynnika łączącego. Na uroczystościach 1025-lecia chrztu Rusi zorganizowanych w Moskwie nie omieszkał przedstawić się jako obrońca chrześcijan dyskryminowanych na świecie, zapowiadając odpowiednie inicjatywy w tej sprawie na forach organizacji międzynarodowych. W spotkaniu uczestniczyło piętnastu zwierzchników kościołów prawosławnych na świecie.